دانشنامه اسلامی
فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۳۰۵ق)، فرزند عباس میرزا و نوه فتحعلی شاه، از دولتمردان عصر ناصری است.
تاریخ تألیف کتاب
تاریخ آغاز تالیف کتاب، ۱۳۰۳ قمری و پایان آن، ذی الحجه ۱۳۰۴ قمری است. این اثر به فارسی نگاشته شده است و مؤلف آن به سبب تفالی که به قرآن زده و نذری که کرده بود، کتاب را نوشته است. وی تالیف خود را قمقام زخار و صمصام بتار، (دریای آکنده و شمشیر برنده)، نام نهاده است، که البته عنوانی است غریب و ناآشنا. این نگاشته، از مقتل های مهم است؛ زیرا چنان که خود نویسنده گفته، در نگارش این اثر، تتبع و تحقیق بسیار کرده و از آثار نگاشته شده پس از قرن یازدهم (به سبب عدم اعتبار آنها) استفاده نکرده است. از این رو نگاشته وی، نسبت به نگاشته های معاصر و حتی پیش از خود، از اعتبار خاصی برخوردار است.
گزارش محتوا
این کتاب در دو جلد سامان یافته است. جلد نخست آن، شامل زندگی امام حسین (علیه السّلام) و مباحثی همانند قیام مسلم بن عقیل و حوادث مربوط به قیام امام حسین (علیه السّلام) از آغاز تا شهادت اصحاب در روز عاشوراست. جلد دوم به مباحثی از قبیل شهادت بنی هاشم و امام و حوادث پس از شهادت حضرت از قبیل اسارت اهل بیت و بردن آنان به کوفه و شام و بازگرداندن آنان به مدینه، عقوبت کشندگان امام علیه السّلام، قیام توابین و مختار و بیان اشعاری در سوگ امام اختصاص دارد.از نکات برجسته و تحقیقی این کتاب، ضبط درست اسامی اشخاص و مکان ها و ترجمه و توضیح صحیح معانی نام ها، مکان ها، لغات، اشعار و امثال در بسیاری از موارد، و در مواردی، معرفی و بیان شرح حال کوتاه برخی از افراد است.
