دانشنامه اسلامی
ابو المنذر هشام بن محمد بن السائب الکلبی در سال ۱۴۶ ق در شهرکوفه زاده شد و در ۲۰۴ ق و به روایت دیگر در ۲۰۶ ق در آن جا در گذشت. دلبستگی به عصر کهن عرب را از پدرش به ارث برد و بخشی از معارف خود را نیز مدیون وی بود. او نیز همچون معاصرانش ابو عبیده، علان شعوبی و هیثم بن عدی به کار در موضوعهای مختلف مربوط به عصر کهن پرداخت. در انساب به کتابی استناد می کرد که پدرش یا تالیف کرده بود، یا صرفا روایت نموده بود. در تاریخ ایران از کتاب هایی سود می جست که از فارسی ترجمه شده بود. این کار در عصر وی معمول بود. طبری قطعه های بسیاری از کتاب هایی از این نوع آورده که ظاهرا از آثار هشام برگرفته است. درباره امویان از چندین تک نگاری، از جمله نوشته های عوانة بن حکم، بهره می برد. معروف است که وی برای آگاهی از تاریخ لخمیان از سنگ نبشته هایکلیساهای حیره بهره جسته است. یاقوت در معجم الادباء او را اینگونه توصیف می کند: «کان عالما بالنسب و اخبار العرب و ایامها و وقائعها و مثالبها». وی دارای بیش از ۱۵۰ کتاب است از جمله: النسب الکبیر یا الجمهرة، المقتضب من کتاب جمهرة النسب، کتاب نسب الخیل فی الجاهلیة و الاسلام،کتاب الاصنام، کتاب مثالب العرب، فتوح الشام، کتاب الدقائق، کتاب انساب البلدان، کتاب افتراق العرب، کتاب الجمل و غیره.
[ویکی نور] أنساب الخیل فی الجاهلیة و الإسلام و أخبارها، اثر ابن کلبی، درباره نسب شناسی اسب های معروف در زمان جاهلیت و صدر اسلام می باشد. کتاب، به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.
کتاب با مقدمه ای از دکتر حسین نصار آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل بندی، ارائه شده است.
در سرتاسر کتاب، مؤلف به نسب شناسی اسبان پرداخته و به اشعاری که شاعران در مدح آن ها سروده اند، اشاره کرده است. وی نام 157 اسب را که در جاهلیت و اسلام از شهرت برخوردار بوده اند - غیر از اسب های پیامبر(ص) - ذکر کرده است.
نویسنده در این کتاب، مطالبی نسبت به نگهداری و تکریم اسب در جاهلیت و اسلام متذکر شده و آیاتی از قرآن کریم را یادآور می شود که در آن ها، خداوند به پیامبرش نسبت به درخدمت گرفتن اسب و تیمار کردن آن، دستور فرموده است، مانند: «و أعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخیل ترهبون به عدو اللّه و عدوکم»؛ ازاین رو، پیامبر(ص) در پی اجرای فرمان الهی برآمد و اسب را مورد نوازش قرار داده و بر آن تحریص فرمود و به مسلمانان پاداش و غنیمتی را که در آن نهفته است، یادآور شد. در پی فرمایشات پیامبر(ص)، مسلمانان به نگهداری و تیمار اسب همت گماشتند و از این طریق ثواب و برکت در روزی را از خداوند خواستار شدند. پیامبر(ص) اسبان را به مسابقه گذاشت و برای اسب برنده جایزه معین فرمود و اصحابش را بر این امر تشویق نمود.
ابن کلبی، مطالبی در باب انبیاء الهی چون داود(ع) و سلیمان(ع) و اسماعیل(ع) و... و توجه ایشان نسبت به اسب بیان کرده است؛ مثلا می گوید: اولین کسی که بر اسب سوار شد، حضرت اسماعیل(ع) بود و همچنین می نویسد: جناب داود(ع) اسب را بسیار دوست می داشت.
[ویکی فقه] انساب الخیل فی الجاهلیه و الاسلام و اخبارها (کتاب). کتاب انساب الخیل فی الجاهلیة و الاسلام و اخبارها نوشته ابو المنذر هشام بن محمد بن السائب الکلبی (وفات - ۲۰۴ ق) در مورد اسب و نقش آن در زندگی اعراب، قبل و بعد از اسلام و نسب شناسی اسبان و اشعاری که شاعران در مدح آنها سروده اند اشاره می کند؛ این کتاب به زبان عربی تالیف گردیده است.
ابو المنذر هشام بن محمد بن السائب الکلبی در سال ۱۴۶ ق در شهرکوفه زاده شد و در ۲۰۴ ق و به روایت دیگر در ۲۰۶ ق در آن جا در گذشت. دلبستگی به عصر کهن عرب را از پدرش به ارث برد و بخشی از معارف خود را نیز مدیون وی بود. او نیز همچون معاصرانش ابو عبیده، علان شعوبی و هیثم بن عدی به کار در موضوعهای مختلف مربوط به عصر کهن پرداخت. در انساب به کتابی استناد می کرد که پدرش یا تالیف کرده بود، یا صرفا روایت نموده بود. در تاریخ ایران از کتاب هایی سود می جست که از فارسی ترجمه شده بود. این کار در عصر وی معمول بود. طبری قطعه های بسیاری از کتاب هایی از این نوع آورده که ظاهرا از آثار هشام برگرفته است. درباره امویان از چندین تک نگاری، از جمله نوشته های عوانة بن حکم، بهره می برد. معروف است که وی برای آگاهی از تاریخ لخمیان از سنگ نبشته هایکلیساهای حیره بهره جسته است. یاقوت در معجم الادباء او را اینگونه توصیف می کند: «کان عالما بالنسب و اخبار العرب و ایامها و وقائعها و مثالبها». وی دارای بیش از ۱۵۰ کتاب است از جمله: النسب الکبیر یا الجمهرة، المقتضب من کتاب جمهرة النسب، کتاب نسب الخیل فی الجاهلیة و الاسلام،کتاب الاصنام، کتاب مثالب العرب، فتوح الشام، کتاب الدقائق، کتاب انساب البلدان، کتاب افتراق العرب، کتاب الجمل و غیره.
معرفی کتاب
اینکه یکی از نویسندگان عربقرن دوم هجری کتابی درباره تاریخ اسب ها بنگارد چیز عجیبی نیست چرا که اسب تکیه گاه عرب و ستون اصلی آنان در هنگامه نبرد بود، از این رو پیوسته آنرا گرامی می داشتند و در حفظ و صیانت آن تا آنجا پیش می رفتند که بر فرزندان خویش در صیانت و تغذیه مقدمش می داشتند. ابو عبیده از جمله کسانی است که درباره اسب نوشته ای دارد وی می گوید، عرب در زمان جاهلیت هیچ چیز از اموال خود را چنانکه اسب را صیانت و اکرام می کرد مورد صیانت و تکریم قرار نمی داد چرا که عزت و جمال و قوت و قدرت خویش در غلبه بر دشمن را مرهون دارا بودن اسبانی اصیل می دانستند. تا جائیکه مردی از عرب شبی را گرسنه می خوابید تا اسبش سیر بخوابد و آنرا بر خود و اهل و عیالش مقدم می داشت. به او شیر خالص و آب گوارا می نوشاند و نسبت به کسانی که اسب را گرامی نمی داشتند مذمت می کردند. ابن کلبی در این کتاب نسبت به نگهداری و تکریم اسب در جاهلیت و اسلام متذکر شده و آیاتی از قرآن کریم را یاد آور می شود که در آنها خداوند به پیامبر گرامی اش نسبت به در خدمت گرفتن اسب و تیمار کردن آن دستور فرموده است: «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم»
انفال/سوره۸، آیه۶۰.
۱. نسخه خطی گوتا ۲۰۷۸، سامراء، مکتبة الامام المهدی.۲. نسخه چاپی به کوشش لوی دلاویداد: کتب الخیل، لیدن ۱۹۲۸ م. و به کوشش زکی پاشا،قاهره، ۱۹۴۶ م طبع گردیده است. نسخه موجود در برنامه با تحقیق احمد زکی متوفای سال ۱۹۳۴ م از سوی انتشارات دارالکتب و الوثائق القومیة، قاهره در سال ۲۰۰۳ م در قطع رحلی به چاپ رسیده است.
تاریخ نگارشهای عربی، فؤاد سزگین، ج۱، ص۳۸۷.
...
