دانشنامه اسلامی
از آغاز تاریخ اسلام ، برخی آیات و فقرات از نظر کمال بلاغت و انسجام و سهولت بیان و عمق معانی، نزد عرب و عجم ضرب المثل و زبانزد عام و خاص شده و در گفتگوهای روزانه مردم شاهد مثال قرارگرفته است.گاهی یک جمله کوتاه ( نثر یا نظم) شامل پند و دستور یا یک قاعده اخلاقی است که مورد توجه خاص و عام قرار می گیرد و به دلیل سادگی، روانی و ایجاز ، همگان آن را به کار می برند که به آن «ضرب المثل» (مثل سایر) گفته می شود.برخی گفته اند منظور از مثل سایر، صورتی زنده از واقعه خارجی یا خیالی است که با کلماتی اندک و گویا ادا و همانند نشانه برای درک دیگر وقایع به کارگرفته شود.
گردآوری مثل های مشهور
شمس الخلافه در کتاب الآداب ، فهرستی از آیاتی را تهیه کرده که در قرن ششم در سراسر ممالک اسلامی یا لااقل در مصر ، صورت مثل به خود گرفته است و برخی از آن ها همچنان زبانزد مسلمانان است.برخی نیز فهرستی شامل ۲۴۵ مثل از امثال سایر قرآن گردآوری کرده اند که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:۱. (الحمد لله رب العالمین) ؛۲. (فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضا...) ؛۳. (... صم بکم عمی فهم لا یعقلون...) ؛۴. (... قضی الامر...) ؛۵. (... فبهت الذی کفر...) ؛۶. (... هذا فراق بینی وبینک...) ؛۷. (... نور علی نور...) .
