دانشنامه اسلامی
اقسام اعراب اسم متقدم (در این جا اعراب اسم متقدم به نحو کلی بحث می شود؛ یعنی حتی شامل مواردی می شود که تعریف اشتغال حقیقی بر آن ها صادق نیست؛ مانند: "موارد وجوب رفع اسم متقدم").
اعراب اسم متقدم بر دو گونه است: (اعراب جر در این باب ممکن نیست).
الف) رفع ؛ مانند: «زیدٌ أکْرَمْتُهُ»؛ در این مثال "زیدٌ" اسم متقدم، مبتدا و مرفوع می باشد و "أکْرَمْتُهُ" خبر آن است.
ب) نصب ؛ مانند: «بکراً ضَرَبْتُهُ»؛ در این مثال "بکراً" اسم متقدم، منصوب و مفعول به برای فعل مقدَّرِ (ضَرَبْتُ) است که "ضَرَبْتُ" مذکور آن را تفسیر می کند.
اصل در اعراب اسم متقدم
اصل (منظور از اصل، حکمی است که در صورت نبودن قرینه برخلاف آن، مقتضای قاعده در کلام است. تعبیر "اصل" در برخی از کتب نحوی آمده است) در اعراب اسم متقدم، رجحان رفع و جواز نصب است؛ یعنی هر دو اعراب رفع و نصب، جایز است ولی رفع بهتر است؛ مگر در کلام قرینه ای (منظور از قرینه، شرائط و خصوصیات موجود در کلام است که اعراب خاصی را اقتضا دارند). بر خلاف آن باشد.
دلیل رجحان رفع این است که در این صورت، نیازی به تقدیر گرفتن نیست؛ اما در صورت نصب اسم متقدم، باید عامل نصب را در تقدیر گرفت.
قرائن بر خلاف اصل
قرینه بر خلاف اصل در اعراب اسم متقدم به چهار نوع تقسیم می شود: قرینه بر وجوب نصب، قرینه بر وجوب رفع، قرینه بر رجحان نصب و قرینه بر تساوی رفع و نصب.
قرینه بر وجوب نصب
...
