دانشنامه اسلامی
نام کامل او عبدالرحمن بن أبی بکر عتیق بن خلف قرشی صقلی مقری نحوی ابن الفحام است و کنیه اش ابوالقاسم.
ابن فحام در سال 422 یا 425 هجری در صقلیه (جزیره سیسیل ایتالیا) به دنیا آمد و در ذی قعده سال 516 هجری در ثغر از دنیا رفت. او در هنگام وفاتش حدود نود سال عمر داشت. آخرین شاگرد اجازه وی ابوطاهر خشوعی بود.
چون صقلیه، برای دانش آموختن برایش تنگ آمد، به هدف طلب علم به مصر سفر کرد و از 438تا 454ق در آنجا ماند و به علم آموزی پرداخت. سپس به صقلیه برگشت و دوازده سال در آنجا ماند. ابن فحام، مجدداً در حوالی 466 هجری به مصر برگشت و تا زمان وفاتش در اسکندریه ماند.
او از عالمان علم قرائت، نحو و لغت به شمار می رود.
سلیمان بن عبدالعزیز اندلسی درباره او می گوید: «ما رأیت أحدا أعلم بالقراءات من ابن الفحام لا بالمشرق و لا بالمغرب» یعنی کسی را در شرق و غرب عالم، عالم تر از ابن فحام به علم قرائات ندیدم.
