تورمالین

فرهنگ عمید

سنگی متبلور به رنگ های زرد، سرخ، و بنفش که در جواهرسازی به کار می رود.

دانشنامه عمومی

تورمالین ( به انگلیسی: Tourmaline ) با فرمول شیمیایی NaFe2+ 3 ( AlFe3+ ) 6 از مجموعه کانی هاست و انتهای بلورها در اثر حرارت شارژ الکتریسیته می دهد. دارای لومینسانس زرد، سبزدارد. خواص الکتریکی دارد. در اسیدها نامحلول است. کانیهای مشابه آن آمفیبول، آکتینوت، ریه بکیت، بریل و آندالوزیت به اروپا بوده است مشتق شده است در اسیدها نامحلول است. ترکیب شیمیایی بسیار متغیر با انکلوزیون های مهمFe3+, Mn , Ca و گاه حتی Cr , Ti , V , Li و غیره تند ( روبلیت ) - آبی تا سبزآبی ( ایندیگولیت ) - سبز ( وردلیت ) - بی رنگ ( رنگ اثر خط:سفید برای اولین بار در ایتالیا کشف شد و از نظر شکل بلور: خورشید تورمالین - منشوری - آسیکولار، رنگ: سیاه ( شورل ) - قهوه ای تا قهوه ای سبز و قهوه ای سیاه ( دراویت، اوویت ) - صورتی تا قرمز، شفافیت: غیر شفاف - نیمه شفاف، شکستگی: صدفی - نامنظم، جلا: شیشه ای، رخ: ناکامل - مطابق با سطح، سیستم تبلور: رمبوئدریک و در رده بندی سیلیکات است و منشأ تشکیل آن ماگمائی - پگماتیتی - دگرگونی - رگه های تیپ آلپی است.
همایند کانی شناسی ( پارانژ ) آن آمفیبول - آکتینوت - ریه بکیت - بریل - آندالوزیت - ارتوز - آپاتیت - کوارتز - بریل - توپاز است کاربرد آن: در الکتروتکنیک - انواع رنگی آن به عنوان سنگ های قیمتی مصرف می شود. از نظر ژیزمان بلوری - آگرگات متراکم - شعاعی - رشته ای فراوان است و بیشتر در یافت شده درگرانیت ها، دیوریت ها، سینیت ها، و گرانولیت ها است و بیشتر در سنگهای دگرگونی مجاورتی، ناحیه ای و سنگهای رسوبی یافت می شود.
تورمالین های نگینی سیلانی با رنگ های روشن در مقادیر زیادی توسط شرکت هند شرقی هلند به اروپا آورده شد تا تقاضا برای کنجکاوی ها و جواهرات را برآورده کند. گاهی اوقات تورمالین را «مغناطیس سیلان» می نامیدند، زیرا به دلیل خواص پیروالکتریکی می توانست خاکستر داغ را جذب و سپس دفع کند.
گونه های رایج:
گونه های شورل:
سیاه مایل به قهوه ای تا سیاه - اسکورل،
گونه دراویت: از ناحیه Drave در Carinthia
زرد تیره تا سیاه مایل به قهوه ای - دراویت،
گونه Elbaite: نام خود را از جزیره البا در ایتالیا گرفته است
قرمز یا صورتی مایل به قرمز - انواع روبلیت،
آبی روشن تا سبز مایل به آبی - انواع indicolite ( از نیل ) ،
سبز - واردلیت یا زمرد،
بی رنگ - انواع آکرویت ( از یونانی "άχρωμος" به معنی "بی رنگ" ) .

دانشنامه آزاد فارسی

تورْمالین (tourmaline)
کانی۱ ای سخت و شکننده، از جنس سیلیکات مرکب۲ فلزات گوناگون، عمدتاً بوروسیلیکات سدیم و آلومینیوم۳. تورمالین های کوچک در گرانیت۴ ها و گنایس۵ ها یافت می شوند. رنگ انواع گوناگون آن ها از سیاه تا صورتی تغییر می کند، مثلاً شورل۶ سیاه است. انواع شفاف آن ها ممکن است مانند آکروییت۷ بی رنگ، مانند روبلیت۸ صورتی مایل به سرخ، مانند زمرد برزیل۹ سبز، مانند ایندیکولیت۱۰، وردلیت۱۱، یاقوت برزیل۱۲ آبی یا مانند دراویت۱۳ قهوه ای باشند.
mineralcomplex silicatesodium aluminium borosilicategranitegneissschorlachroiterubelliteBrazilian emeraldindicoliteverdeliteBrazilian sapphiredravite