حنین بن اسحاق
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
طبیب مسیحی نسطوری و مترجم آثار یونانی به سریانی و عربی. عربی را در بصره از خلیل بن احمد فراگرفت. برای آموختن طب در درس پزشکی یوحنا بن ماسویه حاضر شد اما ناکام ماند. درپی این ناکامی، به منظور استفاده از متون اصلی پزشکی به اسکندریه رفت و سریانی و یونانی آموخت. در اوج دورۀ موسوم به نهضت ترجمه، مهم ترین مترجم بیت الحکمۀ مأمون عباسی بود و ریاست آن را بر عهده داشت. این منصب در زمان متوکل عباسی نیز بدو سپرده شد. حنین در ممالک اسلامی، پس از اسکندر افرودیسی عالم ترین یونانی دان شمرده شده است. وی تألیفاتی نیز دارد که از آن شمار می توان العین، معرفة اوجاع المعده و علاجها، قرص الورد، تعبیر الرؤیا، نوادر الفلاسفة و الحکماء را نام برد. عمدۀ شهرت حنین به ترجمه های دقیقی است که در شمار ترجمه های معیار آثار یونانی از آن ها یاد رفته است. گسترۀ ترجمه های او دانش های گوناگونی را در بر می گیرد. او آثاری از بقراط، جالینوس، اوریباسیوس، پولس اجانیطی، ارسطور، اقلیدس، بطلمیوس، افلاطون و دیگران را به عربی برگردانده است و افزون بر این، سهم بسزایی در اصلاح ترجمۀ سایر مترجمان داشته است.
دانشنامه اسلامی
استاد حنین در این روزگار، یوحنا بن ماسویه (متوفی243ق) بود که در اوائل قرن سوم از بغداد به جندی شاپور مهاجرت نموده بود. همچنین از آنجایی که یوحنا مدیر بیت الحکمه بغداد بود، حنین نیز مدتی در این مدرسه به دانش آموزی پرداخت.
نقل است که حنین از خانواده تجار بود، از این رو اهالی دانشگاه جندی شاپور و پزشکان آنجا ناخرسند بودند که تاجرزادگان به آموختن رشته های پزشکی پردازند، به این سبب روزی یوحنا که از سوالات پی در پی حنین خسته شده بود، به وی گفت: تاجرزادگان اهل حیره را چه به آموختن دانش پزشکی و دستور داد که او را از خانه اش بیرون کنند.
ولی وی از این بابت ناامید نشد، بلکه به آموختن لغت یونانی پرداخت و آن گاه که از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربی به بصره رفت و در محضر خلیل بن احمد که بزرگترین زبان شناس آن روزگار بود، به کسب علم پرداخت.
بعد از این دوران وی خود به مطالعه کتاب های بقراط و جالینوس می پرداخت. آنگاه حوالی سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئیل بن بختیشوع که طبیب خاص مأمون عباسی بود درآمد.
در این ایام به دستور جبرئیل، دو کتاب جالینوس با نام های «اصناف الحمیات» و «کتاب فی القوی الطبیعة» را از یونانی به عربی ترجمه نمود. البته در سال های بعد حنین بسیاری از این کتاب ها را که در روزگار ناپختگی به عربی ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.
