ابن رومیه
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
نیای بزرگش از پزشکان قُرطُبه بود. خانواده او از قرطبه به اشبیلیه مهاجرت کرد و احمد در این شهر که در آن وقت مرکز حکومت موحدین اندلس بود و شهرت و اعتبار فراوان داشت ، دیده به جهان گشود. وی پس از تألیف الرحلة النباتیة بینایی خود را از دست داد و سرانجام در زادگاهش درگذشت.
اساتید
پس از پایان تحصیلات مقدماتی ، از دانشمندان و محدثین بزرگی چون ابوعبدالله بن زرقون ، ابو عبدالله الیابُری ، ابن جمهور ، ابن العربی ، ابن جد و دیگران اخذ حدیث کرد. همزمان با تحصیل علوم دینی به پژوهش در گیاه شناسی نیز همت گماشت .در ۵۸۰ق /۱۱۸۴م برای تکمیل معلومات خود زادگاهش را ترک گفت. ابتدا در مغرب العُدوة (در اندلس ) به مطالعه و شناخت ویژگیهای گیاهان پرداخت . پس از آن به افریقیه رفت ، سپس در ۶۱۳ق /۱۲۱۶م وارد مصر شد. آنگاه به شام و عراق و حجاز مسافرت کرد و در تمام این مدت به پژوهش درباره گیاهان مشغول بود. و در همین ایام از شنیدن حدیث نیز غافل نماند و از محدثین بزرگ در بغداد و موصل و دمشق از جمله ابوالوقت السَجْزی، ابو عبدالله فراوی و ابوالفتح بن البطی ْ و دیگران حدیث فرا گرفت، ولی تخصص او به ویژه در گیاه شناسی بود، چندانکه ابن ابی اصیبعه که معاصر وی بوده است ، او را از بزرگ ترین علما و فضلا و ابن خطیب او را عجیب ترین انسان عصر خود و ازمنه قبل و بعد دانسته است .وی برجسته ترین گیاه شناس مسلمان است که نباتات را نه فقط از دیدگاه پزشکی بلکه از نظر دانش گیاه شناسی نیز مطالعه کرد و توانست زمینه این علم را توسعه داده ، تجارب خود را به وسیله شاگردانش که بزرگ ترین آنها ابن بیطار است ، به آیندگان انتقال دهد. او گیاهان بسیاری را در شمال افریقا به خصوص در مغرب و نیز در نواحی دیگر مانند مصر و حجاز کشف و نام و خواص آنها را در بزرگ ترین اثر خود الرحلة النباتیة جمع آوری کرد. گر چه این کتاب به دست ما نرسیده است ، اما ابن بیطار در جای جای کتاب جامع المفردات از آن نام برده است. زمانی که ابن رومیه در اسکندریه اقامت داشت ، آوازه دانش وی به ملک عادل ابوبکر بن ایوب از حکمرانان خاندان ایوبی رسید و او ابن رومیه را از اسکندریه به قاهره دعوت کرد و با تعیین مقرری و اعزاز و اکرام ، اقامت دائم وی را در مصر خواستارشد، اما او نپذیرفت و یادآوری کرد که به قصد مطالعه و ادای فریضه حج آمده است و به موطن خود باز خواهد گشت. در مدت اقامت دو ساله اش در آن نواحی ، پادزهری (تریاق کبیر) از ترکیب گیاهان گونه گون تهیه کرد. پس از زیارت حج به زادگاهش اشبیلیه بازگشت و تا پایان عمر در همان جا ماند و در دکانی به فروش گیاهان دارویی اشتغال ورزید.
ویژگی ها
وی مردی زاهد، نیکوخصلت و آزاده و کتاب دوست بود و بیش تر آثار ابن حزم را جمع آوری و استنساخ کرد. ابن رومیه چنان به ابن حزم علاقه داشت و تعصب می ورزید که وی را حزمی نیز لقب داده اند. وی به ادبیات نیز علاقه مند بود و اگر چه به شاعری تظاهر نمی کرد، اما شاگردانش اشعاری از او نقل کرده اند. از شاگردان او در حدیث ، ابوعبدالله بن سعید الل´وْشی در بغداد و ابوبکر بن مقط در مصر و در گیاه شناسی ابن بیطار را می توان نام برد.
آثار
...
