زرقان

لغت نامه دهخدا

زرقان. [ زَ ] ( اِخ ) یکی از بخش های چهارگانه شهرستان شیراز است که در شمال خاوری این شهرستان قرار دارد. شمال آن به شهرستان آباده ، جنوب آن ببخش سروستان ، باختر آن به بخش اردکان ، خاور آن به بخش نی ریز وشهرستان فسا محدود است. این بخش از هشت دهستان بنامهای : حومه مرودشت ، کربال ، خضرک ، کمین مشهد مرغاب ، سرپنیران و توابع ارسنجان تشکیل یافته و مرکز آن زرقان و مجموع قرای آن 233 است و جمعاً 79000 تن سکنه دارد و شوسه شیراز به اصفهان از وسط آن می گذرد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7 ). رجوع به ماده بعد شود.
زرقان. [ زَ ] ( اِخ ) شهرکی است خرم و آبادان و با نعمت بسیار به ناحیت پارس. ( حدود العالم ). مرکز بخش زرقان شهرستان شیراز است که در 35 هزارگزی شمال خاوری شیرازو بر کنار شوسه شیراز به اصفهان واقع است و 6000 تن سکنه و در حدود 67 باب دکان و دو دبستان دارد. ( ازفرهنگ جغرافیایی ایران ج 7 ). این ناحیه محل آخرین پیروزی قطعی نادرشاه بر اشرف افغان است. ( فرهنگ فارسی معین ). رجوع به ماده قبل و فارسنامه ناصری شود.
زرقان. [ زَ ] ( اِخ ) ده مرکزی دهستان شراء است که در بخش رزن شهرستان همدان واقع است و 884 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ).
زرقان. [ زَ ] ( اِخ ) دهی از دهستان رودقات است که در بخش مرکزی شهرستان رودقات است و 1670 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ).
زرقان. [ زَ ] ( اِخ ) دهستان حومه بخش زرقان شهرستان شیراز است. این دهستان از نه آبادی تشکیل یافته و در حدود 8700 تن سکنه دارد و قرای مهم آن عبارتند از: لپوئی ، مرگلو، دودج زرقان. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 7 ).
زرقان. [ زَ ] ( اِخ ) دهی از دهستان براکوه است که در بخش جغتای شهرستان سبزوار واقع است و 896 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9 ).

فرهنگ فارسی

قریه ایست در مصر ( منوفیه ) .
ده مرکزی دهسستان شرائ است که در بخش رزن شهرستان همدان واقع است ۸۸۴ تن سکنه دارد

دانشنامه عمومی

زرقان (جغتای). زرقان، روستایی است از توابع ایران , استان خراسان رضوی , شهرستان جغتای , بخش مرکزی. مردم روستای زرقان به زبان فارسی خراسانی صحبت می کنند.
این روستا در بخش هایی از دهستان جغتای قرار داشته و طبق آخرین سرشماری عمومی آمار ایران، روستای زرقان با بیش از 890 خانوار و دارا بودن جمعیتی بالغ بر نزدیک ۲۰۰۰نفر، یکی از بزرگترین روستاهای جغتای محسوب می گردد، شغل اغلب اهالی کشاورزی و دامپروری و معدن درآمد اهالی این روستا از همین راه تأمین می شود.
قدمت تاریخی دقیقی برای روستای زرقان تخمین زده نشده است، اما آمار متفاوتی از روستا ارائه شده است، یکی از قدیمی ترین آثار مکتوب دربارهٔ روستای زرقان را می توان به سفرنامه هوتم شیندلر اشاره کرد که حدود ۱۲۷سال پیش یعنی حدود سال ۱۲۵۵هجری شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار برای ایجاد خطر تلگراف از شاهرود به مشهد، گذری نیز به روستای زرقان داشته است و اطلاعاتی جالب دربارهٔ روستای زرقان در سفرنامه خود آورده است، درسفرنامه هوتم شیندلر آمده است زرقون۴۰خانوار جمعیت دارد و دویست و نودو شش تومان مالیات می دهد و جزو حکومت سبزوار می باشد، زرقون دم رودخانه نوز است، خیلی زراعت دارد وبسیار درخت … مشاهده کامل متن گردو و میوه جات و سپیدار، و نزدیک زرقون یک معدن مس وجود دارد ولی ۹سال است که هیچ کس در این معدن کار نمی کند،
براساس برخی از نقل قول ها زمانی که محمد پهلوان فرزند حیدر یکی از سرداران شاه زندیان برای در امان ماندن از خشونت آغامحمد خان قاجار به خراسان و روستای زرقان آمد. در روستای زرقان سکونت وجود داشته و محمد پهلوان با دختر یکی از اهالی ازدواج می کند، ولی به دلیل اینکه حرف زور خان روستا نپذیرفت اسیر توطئه شده و کشته می شود. شعری معروف از محمد پهلوان وجود دارد که از آن سال ها تاکنون، سینه به سینه در بین اهالی نقل شده است:
در خانه بودم که بر سرم جنگ آمد
شیربچه بودم، گریختنم ننگ آمد
از دست زن ناخلف بی ایمان
خون جگرم چو لاله در رنگ آمد
طبق نقل قولی دیگر؛ اهالی روستای زرقان ابتدا گَبر نشین بوده، وهمچون عشایر، کوچ نشین، که طبق برخی شواهد احشام خود را در گاودان ها نگهداری می کردند، استفاده از این گاودان ها تا قبل از انقلاب ادامه داشته است بعدها اهالی روستای زرقان از وضعیت گبر نشینی به ساکتان فصلی تغییر رویه دادند، یعنی فقط در فصول سرد سال برای سکونت به روستا می آمدند و بقیه سال را باغ نشینی می کردند.

دانشنامه آزاد فارسی

زَرْقان
از طوایف عرب باوی خوزستان، ساکن در اراضی شرق رودخانۀ کارون در شمال اهواز و روستای زرقان/زرگان، متشکل از تیره های آل بوفاضل، آل بوسبتی، آل بوحیه، بوعمران، بیت اشهاب و بیت محارب. این طایفه از همراهی با شیخ ثامر، حاکم طوایف خوزستان، برضد منوچهرخان معتمدالدوله در سال های ۱۲۵۷ ـ ۱۲۵۸ق خودداری کرد. شیخ قاسم بن علی زرقانی از رهبران شورش گروهی از اعراب خوزستان علیه شیخ خزعل و ارتش انگلیس بود. جمعیت طایفۀ زرقان در اوایل سلطنت پهلوی بالغ بر ۴۰۰ خانوار بود.