دانشنامه اسلامی
وی در اشبیلیّه اندلس متولد شد و در قُرطبه درگذشت . قدیمی ترین منبع ما درباره او وی را قُرطبی می داند و این انتساب با آنکه درست نیست از شهرت و اقبال او در قرطبه حکایت می کند. ابن ابار در تکمله که متن اصلی و تنها سند دست اول و نسبتاً مفصل درباره ابن خیر است ، او را «اللمتونی الاموی » ذکر می کند و صفت اشبیلی اولین بار در آثار ذهبی آمده است .از آن جا که دخترش نقل حدیث می کرده و پسر خواهرش ابوالحسین بن سرّاج - که نزد او درس خوانده - از مشایخ ابن ابار بوده است ، می توان حدس زد که وی در خانواده ای با فرهنگ پرورش یافته است .
مذهب
مذهب او در منابع اصلی تصریح نشده است ، ولی از اقتصار او در فَهْرَسة بر ذکر کتب فقه مالکی چنین برمی آید که وی مالکی بوده است ، چنانکه مخلوف نیز نام وی را در طبقات مالکیان برمی شمارد.
آثار
شهرت ابن خیر در روزگار ما بیش تر به دلیل کتاب فهرسة اوست . این کتاب که نام آن «فهرسة مارواه عن شیوخه من الدواوین المصنّفة فی ضروب العلم و انواع المعرفة» است ، توسط کودرا و تاراگو در مجموعه کتابخانه عربی اسپانیایی مجلدات نهم و دهم ، و به نام «فهرست کتابهای علوم مختلفی که مدرسان تدریس می کرده اند۱» انتشار یافته است . کودرا در مقدمه ارزشمندش بر فهرسة، بر اساس اشاره ابن ابار ، احتمال می دهد که ابن خیر در زمینه کتاب شناسی دو اثر تألیف کرده باشد، یکی «برنامج » - که به نظر او به دست ما نرسیده - و دیگری فهرسة، ولی چنانکه عبدالعزیز اهوانی خاطرنشان می کند در خود متن فهرسة لفظ «برنامج » و «فهرسة» برای اشاره به فهارس شیوخ به طور یکسان و مترادف به کار رفته است . نه تنها در متن فهرسة بلکه اصولاً در اندلس ، برنامج و فهرسة از لحاظ تاریخی عناوین اصطلاحی مترادفی هستند. افزون بر این ، ابن خیْر در فهرسة اشاره ای به اثر دیگری از خود در این زمینه نمی کند. اتفاق منابع قدیمی نیز در تألیف فقط یک اثر کتاب شناختی به دست ابن خیر - حتی ظاهر متن تکمله چنانکه کودرا نیز می پذیرد همراه با دلایل دیگری که ذکر شد - امکان می دهد که احتمال کودرا را مردود بدانیم . از این رو، اشاره ابن ابار در تکمله به برنامج ابن خیر جز به فهرسة او برنمی گردد، همچنین ، ابن ابار از برنامج با عبارت «برنامج ُ له ضَخَم َ» یاد می کند و از کمیت معتنابه فهرسة سخن می گوید. وی بنا به نامه ابن خیر به جابر بن احمد القرشی کمیت فهرسة را ۱۰ جزء ۳۰ ورقی برمی شمارد که با صفحات نسخه اساس چاپ کودرا سازگار است .
← فهرسة
...
