دانشنامه اسلامی
تعلیم کلمات از سوی خداوند به آدم علیه السّلام برای پذیرش توبه او:فتلقی ءادم من ربه کلمـت فتاب علیه انه هو التواب الرحیم. «سپس آدم از پروردگارش کلماتی دریافت داشت؛ (و با آنها توبه کرد.) و خداوند توبه او را پذیرفت؛ چرا که خداوند توبه پذیر و مهربان است».
کلمات القا ء شده
در اینکه" کلمات" و سخنانی را که خدا برای توبه به آدم تعلیم داد چه سخنانی بوده است در میان مفسران گفتگو است.معروف این است که همان جملات سوره اعراف آیه ۲۳ می باشد: قالا ربنا ظلمنا انفسنا و ان لم تغفر لنا و ترحمنا لنکونن من الخاسرین": " گفتند: خداوندا ما بر خود ستم کردیم، اگر تو ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی از زیانکاران خواهیم بود".بعضی گفته اند منظور از کلمات، این دعا و نیایش بوده است:اللهم لا اله الا انت سبحانک و بحمدک رب انی ظلمت نفسی فاغفر لی انک خیر الغافرین.اللهم لا اله الا انت سبحانک و بحمدک رب انی ظلمت نفسی فارحمنی انک خیر الراحمین.اللهم لا اله الا انت سبحانک و بحمدک رب انی ظلمت نفسی فتب علی انک انت التواب الرحیم.پروردگارا! معبودی جز تو نیست، پاک و منزهی، تو را ستایش می کنم، من به خود ستم کردم مرا ببخش که بهترین بخشندگانی.خداوندا! معبودی جز تو نیست، پاک و منزهی، تو را ستایش می کنم، من به خود ستم کردم بر من رحم کن که بهترین رحم کنندگانی.بار الها! معبودی جز تو نیست، پاک و منزهی، تو را حمد می گویم، من به خویش ستم کردم، رحمتت را شامل حال من کن و توبه ام را بپذیر که تو تواب و رحیمی".این موضوع در روایتی از امام باقر علیه السّلام نقل شده است. نظیر همین تعبیرات در آیات دیگر قرآن در مورد یونس علیه السلام و موسی علیه السلام می خوانیم، یونس به هنگام در خواست بخشش از خدا می گوید: سبحانک انی کنت من الظالمین: " خداوندا منزهی من از کسانی هستم که به خود ستم کرده ام". در باره حضرت موسی علیه السلام می خوانیم: قال رب انی ظلمت نفسی فاغفر لی فغفر له: " گفت: پروردگارا من به خود ستم کردم مرا ببخش و خدا او را بخشید". در روایات متعددی که از طرق اهل بیت علیهم السلام وارد شده است می خوانیم:که مقصود از کلمات تعلیم اسماء بهترین مخلوق خدا یعنی محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام بوده است، و آدم با توسل به این کلمات از درگاه خداوند تقاضای بخشش نمود و خدا او را بخشید.این تفسیرهای سه گانه هیچگونه منافاتی با هم ندارد، چرا که ممکن است مجموع این کلمات به آدم، تعلیم شده باشد تا با توجه به حقیقت و عمق باطن آنها انقلاب روحی تمام عیار، برای او حاصل گردیده و خدا او را مشمول لطف و هدایتش قرار دهد.
