دانشنامه اسلامی
بزرگان فن قرائت، برای تشخیص قرائت صحیح و جدا ساختن آن از قرائت غیرصحیح، ضابطه ای مشخص کرده اند که در این جا ذکر می گردد در این باره سه شرط را یادآور شده اند:شرط اول: صحت سند قرائت باید قرائت شناخته شده، دارای سند صحیح ازیکی از صحابه باشد.شرط دوم: با رسم الخط مصحف توافق داشته باشد.شرط سوم: با قواعد ادبی عرب توافق داشته باشد.هـرگـاه قـرائتـی دارای ایـن سه شرط باشد، صحیح و مورد قبول است اگر یکی ازاین شروط را نـداشـتـه بـاشـد غـیر صحیح و مردود است اصطلاحا به قرائتی که فاقد شروط مذکور است، شاذ گویند.این شروط سه گانه را ارکان قرائت مورد قبول نام نهاده اند.
← نظر ابن جزری
اما آن چه ما آن را ضابطه قبولی قرائت می دانیم، عبارت است از: موافقت با قرائت جمهور مسلمین جـدا از قـرائت قـرا زیرا قرآن در دو مسیر طی طریق نموده، نخست طریقه مردمی که مسلمانان سـیـنه به سینه از پدران و اجداد خود، از شخص شخیص پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) تلقی نموده و اخذ کرده اند و برای همیشه دست به دست داده تا به امروز برای ما رسانده اند.این قرائت مردمی، موافق با ثبت (نوشته) تمامی مصحف های موجود درتمامی قرون است و نـمـایان گر آن، قرائت حفص است، زیرا حفص همان قرائت جمهور را قرائت کرده و علی (علیه السّلام) نیز هـمان را قرائت کرده که توده عظیم مردمی ازپیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) شنیده اند این مسیر، مسیر تواتر است و قـرآن به گونه تواتر به مارسیده است ولی مسیر قرا و قرائات مسیر اجتهاد است (جز قرائت عاصم) که اجتهاد در نص قرآن روا نباشد و فاقد حجیت شرعی است.
شروط قرائت صحیح و متواتر
ایـنـک برای تشخیص قرائت صحیح و متواتر که بر دست جمهور نقل و ضبط شده، سه شرط ارائه می نماییم:شـرط اول: تـوافـق بـا ثبت مصحف های موجود، که در تمامی قرون بر دست توانای مردمی ثبت و ضبط شده است تمامی قرآن های خطی و چاپی، مخصوصا درگستره شرق اسلام، بدون هیچ گونه اختلافی ارائه شده و می شود.شـرط دوم: تـوافـق با فصیح ترین و معروف ترین اصول و قواعد لغت عرب، زیرادقرآن با فصیح ترین لغت نازل شده و هرگز جنبه های شذوذ لغوی در آن یافت نمی شود.شرط سوم: توافق با اصول ثابت شریعت و احکام قطعی عقلی، که قرآن پیوسته پایه گذار شریعت و روشن گر اندیشه های صحیح عقلی است و نمی شود که با آن مخالف باشد.(در ایـن زمینه شرح و بسط بیش تری در التمهید جلد۲ داده ایم.)
روایات اهل بیت درباره قرائت قرآن
...
