الهی قُمشِه ای، مهدی (قمشه ۱۲۷۹ ـ تهران ۱۳۵۲ش) الهی قُمشِه ای، مهدی (ملقب به محیی الدین) مدرّس فلسفه، عارف، مفسّر قرآن. وی پس از کسب مقدمات علوم در زادگاهش، در ۱۴ سالگی به دنبال فوت پدر و مادر به اصفهان رفت و از درس سید حسن مدرس و شیخ محمد خراسانی بهره برد. بعد از یک سال به مشهد رفت و از درس شیخ اسدالله یزدی، آقا بزرگ حکیم (شهیدی)، حاج فاضل رازی و حاج آقا حسین قمی استفاده کرد. به عزم دیدار از استادان نجف، قم و تهران، به تهران عزیمت کرد و از درس میرزا طاهر تنکابنی مستفیض شد. سپس به تدریس در مدرسۀ سپهسالار، که بعداً به دانشکدۀ معقول و منقول تبدیل شد، اشتغال ورزید. ترجمه او از قرآن مجید (۱۳۲۳ش) ساده و روان و تفسیرآمیز است و امروزه مقبولیت عام پیدا کرده است. قمشه ای افزون بر دیوان اشعار مشتمل بر نغمۀ الهی، نغمۀ حسینی و نغمۀ عشاق، ترجمۀ و تألیف های متعددی دارد، همچون حکمت الهی که بخش دوم آن شرح فصوص الحکم منسوب به فارابی است، مشاهدات العارفین فی احوال السالکین؛ ترجمه صحیفۀ سجادیه و مفاتیح الجنان؛ تصحیح و تحشیۀ تفسیر ابوالفتوح رازی.
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] مهدی الهی قمشهای از علمای شیعه، مترجم قرآن و از اساتید دانشگاه الهیات دانشگاه تهران بود. او در حکمت و فلسفه و عرفان و فقه و اصول و تفسیر، دانش داشت و دارای طبع لطیف و خط خوشی هم بود. میرزا مهدی الهی قمشهای معروف به محیالدین، فرزند میرزا ابوالحسن از علمای تهران بود که در سال 1322 در قمشه اصفهان (شهرضا) به دنیا آمد. در اشعارش به الهی تخلص میکرد. اصالتاً از سادات بحرین بود و نیاکانش در زمان نادرشاه از بحرین به قمشه آمدند و در آنجا مقیم شدند. لذا به الهی قمشهای مشهور بود. علامه حسنزاده از زبان او مینویسد: «بارها به این بنده میفرمود که من اصلاً، از سادات بحرینم ولی چون در کسوت متعارف فعلی که اختصاص به شیخ دارد شناخته شدهام از تبدیل عمامه سفید به سیاه خودداری میکنم» او اکثر تابستانها برای زیارت به مشهد میرفت. میرزا مهدی الهی، در شب سهشنبه دوازدهم ربیعالثانی 1393 قمری مطابق با 25 اردیبهشت 1325 شمسی از دنیا رفت. صبح روز قبلش درسش را برگزار کرده بود و آثاری از بیماری در وی نبود. جنازهاش را به قم حمل و در وادیالسلام این شهر دفن کردند. علامه طباطبایی در خاکسپاری میرزا مهدی الهی بسیار گریست. وی دروس ابتدایی و سطوح نهایی را در فقه و اصول از علما و حکمای قمشه و اصفهان فرا گرفت و از آنجا به مشهد سفر کرد. در مشهد از اساتید بنام آنجا مانند آقابزرگ حکیم، حاجآقا حسین قمی، میرزا مهدی اصفهانی و آیتالله برسی و... بهره برد. او پس از مشهد به تهران رفت و در دانشکده الهیات و دانشگاه تهران به تدریس فلسفه و حکمت و سایر علوم پرداخت. از دیگر اساتید او میتوان شیخ اسدالله یزدی، ملا محمدعلی معروف به حاجی فاضل، محمدهادی فرزانه قمشهای و... را نام برد. او خط را از میرخانی تعلیم میگرفت. وی در شبهای جمعه جلسه درس تفسیر داشت. و کتاب قانون بوعلی را هم در تهران تدریس میکرد. طبع لطیف او باعث سرایش دیوان اشعار او شده است. سید ابوالحسن رفیعی قزوینی؛
