دانشنامه اسلامی
اسماعیل بن سعد اشعری قمی یکی از عالمان خاندان اشعری، از خاندان های معروف شیعی در قم است. تاریخ ولادت او دقیقا مشخص نیست اما از بررسی های انجام شده، می توان حدس زد که او در نیمه دوم از سده دوم هجری، در قم به دنیا آمده است.پدر او با نام سعد الاحوص نیز به گفته رجالیون، یکی از راویان حدیث بوده است. بعضی از محققان احتمال داده اند که اسماعیل، برادری به نام سعد بن سعد الاحوص داشته، که در این صورت او هم مانند پدر و برادرش، اسماعیل یکی از محدثان نخبه شیعه و از یاران مورد اعتماد حضرت امام رضا علیه السلام بوده است. اسماعیل بن سعد قمی اشعری، از همان اوان کودکی با مهر و محبت امامان شیعه بزرگ شد و پیوند عمیق و ناگسستنی با خاندان پیامبر داشت. از این رو از زادگاه خویش، برای طلب حدیث به حجاز هجرت می کند و رحل اقامت، در مدینه می افکند تا خود را از سرچشمه های زلال علوم امامان شیعه سیراب سازد.محدث برجسته شیعه، احمد بن محمد بن خالد برقی، نقل کرده است: اسماعیل بن سعد، یکی از اصحاب امام موسی بن جعفر علیه السلام است. با کاوش در منابع فراوان علم رجال، اسماعیل علاوه بر این که از محضر حضرت امام کاظم علیه السلام بهره برده، یکی از یاران معروف حضرت امام رضا علیه السلام به شمار می آید؛ چنان که تمامی رجال نویسان به این حقیقت اشاره کرده اند که: «انّه کان منْ اصحاب الرضا». به همین دلیل است که در جای جای روایاتی که او نقل می کند، می بینیم که اسماعیل بن سعد می گوید: «سألتُ عن الرضا؛ از حضرت رضا سؤال کردم و امام چنین پاسخ داد».
اساتید اسماعیل بن سعد اشعری
استادان روایتی او عبارتند از:• ۱. محمد بن خالد برقی قمی؛ که نام او در سراسر کتاب های شیعه از درخشش ویژه ای برخوردار است و او از یاران حضرت رضا علیه السلام به شمار می رفت.• ۲. احمد بن محمد بن خالد برقی قمی؛ فرزند بزرگتر محمد بن خالد و صاحب کتاب ارزشمند «محاسن» است و مورد عنایت و اعتماد تمام عالمان شیعه و سنی است. • ۳. احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی؛ وی از پرمایه ترین، موجه ترین و نام آورترین عالمان مذهب جعفری بوده و در قم سکونت داشته است؛ ولی برای گردآوری اخبار اهل بیت علیهم السلام به کوفه و سایر شهرها، مسافرت می کرد. ایشان نیز از شاگردان و یاران حضرت امام رضا و حضرت امام جواد و حضرت امام هادی علیهم السلام بوده است.• ۴. یونس بن عبدالرحمن؛ از استوانه های علم و فضیلت در مکتب اسلام، به ویژه شیعه است. این شخصیت بزرگ، چنان دارای باورهای عمیق دینی و پیوند محکم و خلل ناپذیر با ولایت امامان شیعه بود، که دانشمندان بزرگ دینی، او را در شمار «اصحاب اجماع» آورده اند. ایشان هم از یاران حضرت رضا علیه السلام بوده است.
شاگردان
درمنابع معتبر از شاگردان او نامی ذکر نشده است. با این حال، اسماعیل فرزندی به نام سعد داشت که روایاتی را از پدر بزرگوار خویش نقل می کند.
آثار
...
