لغت نامه دهخدا
باقلانی. [ ق ِ ] ( اِخ ) ابوبکر الطیب . استاد علمای زمان خود بود معاصر قادر خلیفه و سلطان محمود غزنوی. از رسول ( ص ) مرویست که در دین اسلام بهر صد سال عالمی خیزدکه وجود او سبب رواج کار دین و اسلام باشد و اهل جهان را استاد و راهنما باشد و علمای حدیث در سده اول عمر عبدالعزیز مروانی و در سده دوم امام شافعی مطلبی و در سده سوم ابوالعباس احمدبن شریح و در سده چهارم ابوبکر طیب باقلانی... بوده اند. ( از تاریخ گزیده چ عکسی ص 804 و 808 ). و صاحب روضات الجنات آرد: قاضی ابوبکر محمدبن طیب بن محمد باقلانی اشعری بصری ، متکلم مشهور، بروایت ابن خلکان امام مذهب شیخ ابوالحسن رئیس اشاعره بود، در بغداد سکونت داشت و تصانیف فراوان در علم کلام دارد و ریاست در این مذهب به او پایان یافت ، بین او و ابوسعید هارونی مناظراتی رفته است و قاضی در آن سخن بسیار گفته ، قاضی مذکور روز یکشنبه هفت روز مانده از ذی قعده سال 403 هَ. ق. وفات یافت و فرزندش حسن بر او نماز گزارد و ابتدا در خانه اش به دروازه مجوس سپرده و سپس در مقبره باب حرب دفن شد. ( از روضات الجنات چ تهران ص 716 ). زرکلی در الاعلام آرد: محمدبن طیب بن محمد شرقی فاسی مالکی در مدینه سکونت داشت . محدث لغوی بود، ازکتب او «مسلسلات » در حدیث و فیض نشرالانشراح حاشیه برکتاب اقتراح سیوطی در نحو و حاشیه بر قاموس و شرح نظم فصیح ثعلب و شرح کفایة المتحفظ و شرح کافیه ابن مالک و شرح شواهد الکشاف و حاشیه بر مطول و رحلة است. او در فارس متولد شد و در مدینه درگذشت. ( از اعلام زرکلی ج 3 ص 909 ). و سیوطی می نویسد: از جمله کسانی که در روزگار او [ القادر باﷲ خلیفه عباسی ] وفات یافتند، قاضی ابوبکر باقلانی بود. ( از تاریخ الخلفای سیوطی ص 275 ). عالم مشهور قاضی ابوبکر محمد باقلانی متوفی سنه 403 هَ. ق. مذهب اشعری داشت و در تأیید و ترویج این طایفه کوشش بسیار کرد. ( غزالی نامه ص 60 ). پس از ابوالحسن اشعری شاگردانش مانند ابن مجاهد و دیگران طریقه او را دنبال کردند و این طریقه را قاضی ابوبکر باقلانی از آنان گرفت و آنرا تهذیب کرد. پس از اوامام الحرمین ابوالمعالی پدید آمد و کتاب شامل را املاء کرد. ( از ترجمه مقدمه ابن خلدون ص 955 ). و نیز رجوع به فهرست اعلام همان کتاب شود. ابن خلکان گوید:
