دانشنامه اسلامی
معنی لَا یَرْتَدُّ: بر نمی گردد (منظور از "لا یرتد الیهم طرفهم "این است که از شدت هول و ترس از آنچه میبینند قادر نیستند چشم خود را بگردانند(چشمشان بر نمی گردد))
ریشه کلمه:
طرف (۱۱ بار)هم (۳۸۹۶ بار)
(بر وزن عقل) نگاه کردن. چشم. راغب گوید آن پلک چشم. و تحریک پلک است و از آن نگاه کردن تعبیر میکند که لازم تحریک، نگاه کردن و چشم فرموده است. مناسب آیات قرآن نگاه کردن و چشم است. . یعنی سر بر افراختهاند که تگاهشان به هم نمیخورد از ترس و وحشت پیوسته چشمشان باز است. آن عبارت اخرای خیره شدن است که فرموده: . همچنین است آیه . یعنی: پیش ازنگاهت به هم بخورد من آن را نزد تو میآورم. . کلمه قاصرات الطرف در سوره ص آیه 52 و رحمن آیه 56 نیز آمده است. و آن در وصف زنان بهشت میباشد. مراد از طرف، چشم یا نگاه کوتاه چشم یا کوتاه نگاه هست که نگاه آنها فقط منحصر به شوهران خویش است و به کس دیگر نگاه نمیکنند و نگاه خویش را از دیگران کوتاه کردهاند. به عقیده المیزان قصر عین کنایه است از ناز و کرشمه و عشوه که زنان بهشتی به شوهران خویش آن طور نگاه میکنند و آن قولی است که در مجمع کننده هر دو آمده است. * . ضمیر «عَلَیْها» راجع به آتش است مراد از طرف خفی چنانکه گفتهاند نگاه به گوشه چشم است که شخص گرفتار نمیتواند به آنچه گرفتار است درست نگاه کند مانند محکومی که به چوبه دار مینگرد آنها هم نعوذ باللّه به آتش آن طور نگاه میکنند به نظر میآید که: طرف در آیه به معنی نگاه است و مفعول «یَنْظُرُونَ» میباشد یعنی: «یَنْظُرُونَ نَظَراً خَفِیّاً». در اقرب الموارد گوید: «نَظَرَبِعَیْنٍ خَفِیٍّ» یعنی: قسمت اعظم چشم خویش را از شرم با ترس بست و با بقیه آن نگاه کرد.
