شهرزور

لغت نامه دهخدا

شهرزور. [ ش َ رِ ] ( اِخ ) خره ای وسیع بین اربل و همدان بود و در زمان یاقوت ( قرن 7 هجری ) مردم آن کرد بودند. امروزه هم شهرکی بنام زور در جنوب شرقی سلیمانیه نزدیک مرز ایران و عراق در خاک عراق قرار دارد. ( از فرهنگ فارسی معین ). شهری است بین اربل و همدان. ( از تاج العروس ). مدینه زوربن ضحاک است. ( منتهی الارب ). خره ای است وسیع در جبال بین اربل و همدان و مردم آن کردند. ( از معجم البلدان ). شهری معروف از اقلیم چهارم کردستان میان اربل و همدان نزدیک ببابل از بناهای زور پسر ضحاک.( انجمن آرا ) ( آنندراج ). نام شهری نزدیک ببابل بناکرده زور پسر ضحاک. ( ناظم الاطباء ). نام شهری نزدیک بابل . ( برهان ). نام شهری است بساحل دجله. ( از دمشقی ). شهرزور از نظر مذهبی رابطه مستحکمی با عقائد علی اللهیان دارد چه پیروان این فرقه معتقدند که روز موعود در شهرزور فرا خواهد رسیدو در سالهای 400 و 434 هَ. ق. دودمان «حسنویه کرد»در شهرزور حکومت میکردند و از اتابکان ، اتابک زنگی در قرن ششم هجری ( 14 م. ) شهرزور را تصرف کردند. و مظفرالدین گوکبری اتابک اربل در زمان یاقوت حموی در این شهر مستقر گردید و در سال 613 هَ. ق. / 1226 م. زلزله های شدیدی شهرزور را ویران کرد. کردهای مقیم این ناحیه هنگام حمله هلاکو به بغداد بسوی مصر و شام کوچ کردند و تیمور شهرزور را در 803 هَ. ق. / 1411 م.به آتش کشید. ( از دائرةالمعارف اسلامی ) :
همان خسرو و اشک و فریان و فور
بزرگان سند و شه شهرزور.فردوسی.چو آسوده برگشت مرد و ستور
بیاورد لشکر سوی شهرزور.فردوسی.از ظاهر کتاب شاهنامه چنین برمی آید که اردشیرخره همان شهرزور است :
سوی پارس آمد ز ری نامجوی
برآسوده از رنج و از گفتگوی
یکی شارسان کرد پر کاخ و باغ
بدواندرون چشمه و دشت و راغ
که اکنون گرانمایه دهقان پیر
همی خواندش خره اردشیر
یکی چشمه بد بی کران اندروی
فراوان از آن چشمه بگشاد جوی
برآورد زآن چشمه آتشکده
بر او تازه شد مهرگان و سده
بگرد اندرش باغ و میدان و کاخ
برآورده شد جایگاهی فراخ.فردوسی.همی راند زآن کوه تا شهرزور
شد آن شارسان پر سرای و ستور.فردوسی.چو آمد ز بابل سوی شهرزور
سلامت شد از پیکر شاه دور.نظامی.و رجوع به خره اردشیر و الوزراء و الکُتّاب ص 232 و عیون الانباء ج 2 ص 17 و فهرست اعلام مجمل التواریخ و القصص و فهرست اعلام حبیب السیر و تاریخ رشیدی ص 214 و تاریخ گزیده ص 100، 286 والعقد الفرید ج 5 ص 243 و فارسنامه ابن البلخی ص 58 وکامل ابن الاثیر ج 3 ص 19 و ج 9 ص 213 و نزهة القلوب ص 107، 203، 206 و یشتها ج 2 ص 250 و سرزمینهای خلافت شرقی لسترنج ص 205 شود.

فرهنگ فارسی

در قدیم خره ای وسیع بین اربل و همدان بود و در زمان یاقوت ( قر. ۷ ه. ) مردم آن کرد بودند.امروزه هم شهرکی بنام [ زور] در جنوب شرقی سلیمانیه نزدیک مرز ایران و عراق و در خاک عراق قرار دارد .

دانشنامه عمومی

دشت شهرزور ( به کردی: : شاره زوور / Şarezûr ) یک شهر واقع در شمال سلیمانه و شرق هورامان، در کردستان عراق است. بیشتر شهرت این شهر به دلیل وجود جلگه هایی است، که در اطراف آن وجود دارد. در واقع شهر زور دشتی حاصل خیز است که رودخانه تندجار از آن می گذرد و به رودخانه دیاله و دجله می ریزد.
در شمال آن نیز سد دربندیخان وجود دارد که سبب شده این دشت دارای پوشش گیاهی مناسبی باشد.
از جمله مهم ترین استان و شهرهای این دشت می توان استان حلبچه، سید صادق، عُربت، خرمال و سیروان را نام برد.
کلمه شهرزور متشکل از دو کلمه قدیمی کردی: شه ( شاه ) و رزور ( جنگل ) است که این دو کلمه درکنار یکدیگر به معنی: ( جنگل شاهانه ) است. هرتسفلد بر اساس این واقعیت که نام این شهر در منابع باستانی با ( س ) نوشته می شود نه ( ش ) نام دشت سفید را برای آن پیشنهاد داده است. که خود با افسانه های اوستایی در ارتباط است. دشت شهرزور دارای وضعیت مهمی تا به امروز است. پیروان دین یارسان معتقدند خدا برای آخرین داوری در آنجا فرود می آید. یاقوت حموی، جغرافیدان قرن ۱۲میلادی بر اساس ریشه شناسی عامیانه، منشأ نام را از پسر ضحاک، که آن را مؤسس دشت شهرزور می داند تفسیر کرده است.
یکی از محصولات کشاورزی این شهر انار می باشد. سالانه حدود ۲۵تا۳۰ هزار تن انار در دشت شهرزور برداشت می شود که خود باعث ایجاد شدن فرصت های کاری برای کشاورزان شده. این انارها بیشتر به کشورهای اروپایی صادر می شود و همچنین برای فستیوال انار و پاییز حلبجه آماده می شود.
گندم و جو از دیگر محصولات زراعی در دشت شهرزور می باشند. در سال های اخیر به دلیل کم بارانی و خشکسالی میزان بهره وری زمین ها کاهش یافته بود اما با زیاد شدن میزان بارندگی، میزان بازده آنها نیز افزایش یافت. به طوری که اگر قسمتی در خشکسالی حدود ۱۰تن گندم یا جو داشت، بعد از خشکسالی حدود۱۵تا۲۰ تن بهره دارد.
تحقیقات گسترده باستان شناسی به ویژه از سال ۲۰۰۹ در منطقه هایی مانند:تپه باستانی به کر آوا، بگم، قه لا رش و بیستان سور ( که خود جزو آثار باستانی یونسکو می باشد ) نشان می دهد که دشت شهرزور در ماقبل تاریخ نیز در آن سکونت وجود داشته.
بیلبریک بیان می کند که شهرزور در دوران آشوری بخشی از زآموا بود و در زمان حکومت آشور ناصیر پال دوم، لولوبیان در آن سکونت داشتند. اعراب شهرزور را با افسانه های کتاب مقدس مرتبط با شاول و داوود می دانند که خود نشان می دهد در این سرزمین یهودی زندگی می کرده است. در اسناد دورهٔ ساسانی نام شهرزور ذکر شده است. در قرن چهارم میلادی تعدادی از مردم شهرزور که به دین مسیح درآمده بودند، توسط شاه ساسانی کشته شدند.
شهرزور (مهاباد). شهرزور روستایی از توابع بخش خلیفان در شهرستان مهاباد است که در استان آذربایجان غربی ایران قرار دارد.
این روستا در دهستان کانی بازار واقع شده و براساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۷۹ نفر ( ۴۷ خانوار ) بوده است.