دشکی

لغت نامه دهخدا

دشکی. [ دُ ]( اِ ) ریسمان خامی که زنان ریسند و بر دوک ، مانند بیضه پیچیده شود و آن بیضه مانند را دشکی و فرموک خوانند. ( برهان ). پِلکه ، و آن بیضه مانندی است که بر میل دوک زنان از رشتن جمع شود. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی ). فرموک ، آن مقدار ریسمان رشته شده بر دوک پیچیده شده که به اندازه تخم مرغی باشد. ( ناظم الاطباء ).

فرهنگ فارسی

ریسمان خامی که زنان ریسند و بر دوک مانند بیضه پیچیده شود و آن بیضه مانند را دشکی و فرموک خوانند .

دانشنامه عمومی

دُشْکی یا فَرموک چوبی است که گلوله پشم نریسته را روی آن نگاه می دارند تا سپس بتوانند آن پشم را برای ریسیدن به دور دوک بپیچند. استفاده از دشکی برای آسان تر کردن روند نخ ریسی با دوک است. در اصطلاح، به گلوله پشم پیچیده بر چوب دشکی یا دوک نیز دشکی گفته شده است. برای دشکی به جز فرموک واژه هایی چون پـِل، پلکه، و فرنَک نیز به کار رفته است.
نخ گلوله شده به دور دشکی ( که به این گلوله نخ هم دشکی گفته می شود ) را با دستگاهی به نام پله کن به صورت کلاف درمی آورند.
در یک مهر استوانه ای که از چغامیش خوزستان به دست آمده و به حدود۳۳۰۰ پیش از میلاد تعلق دارد زنی را نشان می دهد که نخ ریسی می کند و زن دیگری در سمت دیگر وی کره می گیرد. این زن روی چهارپایه یا سکوی کوتاهی نشسته و پاهای خود را جمع کرده است. وی دوک دستی بلندی در دست دارد و با دست دیگر نخ را کنترل می کند. بنظر می رسد که شیء دیگری نیز وجود دارد که اگر بتوان حدس زد شاید دشکی باشد. اما مهر در همین جا آسیب دیده است.
در ادبیات غربی به ویژه در سده های میانه دشکی به عنوان نمادی برای زنان خانه دار به کار رفته است. در سنت کاتولیکی به روز پس از خاج شویان، روز دشکی مقدس St. Distaff's Dayمی گویند و در قدیم در این روز زنان در دسته های کوچک و بزرگ به نخ ریسی با دوک و دشکی مشغول می شدند.