دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
وسوس (۵ بار)
«تُوَسْوِسُ» از مادّه «وسوسه» به گفته «راغب» در «مفردات»، به معنای افکار نامطلوبی است که از دل انسان می گذرد، و اصل آن، از کلمه «وسواس» گرفته شده که به معنای «صدای زینت آلات» و همچنین پیام و صدای مخفی است.
واژه «وسواس» به گفته «راغب» در «مفردات»: در اصل، صدای آهسته ای است که از به هم خوردن زینت آلات برمی خیزد! سپس، به هر صدای آهسته گفته شده، و بعد از آن به خطورات و افکار بد و نامطلوبی که در دل و جان انسان پیدا می شود، و شبیه صدای آهسته ای است که در گوش فرو می خوانند، اطلاق گردیده.
«وسواس» معنای مصدری دارد، ولی گاهی به معنای «فاعل» (وسوسه گر) نیز می آید، و در آیه مورد بحث به همین معناست.
وسوسه شدن به معنی حدیث نفس است یعنی کلامی که در باطن انسان میشود خواه از شیطان باشد یا ازخود انسان در مجمع فرموده: وسوسه با صدای آهسته به سوی چیزی خواندن است . «وَسْوَسَ لَهُ» یعنی نصیحت و خیرخواهی بنظر او آوردولی «وَسْوَسَاِلَیْهِ» یعنی معنا را با صوت خفی به او القاء کرد(مجمع). شیطان به آن دو وسوسه کرد تا آنچه از عورتشان پنهان بود بر آنها آشکار کند. . ما انسان را خلق کردهایم و میدانیم آنچه را که باطنش با او سخن میگوید(از افکارش اطلاع داریم) * . وسواس افکار بیفایده و مضری است که به ذهن خطور میکند (افکارباطل) در جوامع الجامع فرموده:«اَلْوَسْوَسَةُ وَ الْوَسْواسُ: اَلصَّوْتُ الْخَفِّیِ». یعنی بگو پناه میبرم به پروردگار مردم، معبود مردم، حکمران مردم، (آری پروردگار خداست معبود خداست، پادشاه خداست) از ضرر فکر باطل و مخفی که در سینههای مردم سخن میگوید. و آن گاهی از طرف جن و شیاطین است که در دل پیدا میشود و گاهی از جانب مردم. افکار باطله که منشأ کارهای باطل وحرام اند گاهی از جانب شیاطین به قلب القاء میشود و گاهی از مردمان ناپاک درهر صورت فقط پناه بردن به خدا از شر آنها مصون میدارد.
