لغت نامه دهخدا
ابومنصور. [ اَ م َ ] ( اِخ ) بختیاربن ابی الحسن ملقب به عزالدوله. رجوع به بختیار... شود.
ابومنصور. [ اَ م َ ] ( اِخ ) بروی طوسی. محمدبن محمد. یکی از مشاهیر فقهای شافعیّة. او را در علم کلام یدی طولی بود و فصاحت و طلاقتی بکمال داشت. و567 هَ. ق. به بغداد شد و در نزدیکی مدرسه نظامیّه بمدرسه بهائیه بتدریس و در نظامیه بوعظ مشغول گشت. مولد او در 517 بطوس بوده است و در 567 وفات کرده است. اورا کتابی است در فقه بنام المقترح فی المصطلح و این کتاب میان فقها مشهور است و عده کثیری را بر آن شروح و تعلیقاتی است و آثار و مؤلفات دیگر نیز دارد.
ابومنصور. [ اَ م َ ] ( اِخ ) بغدادی.عبدالقاهربن طاهربن محمد تمیمی. از مشاهیر ادباء و فقهای شافعیه است. او را در حساب و فرائض ید طولی بوده است. مولد و منشاء او بغداد است سپس به نشابور شدو تا گاه وفات بدانجا بزیست وی فقه از ابواسحاق اسفراینی فراگرفت و پس از مرگ استاد خویش بجای او در مسجد عقیل بتدریس و املاء پرداخت و وی صاحب ثروت و مالی بسیار بود و طلاب علوم را از مال خویش احسان میکرد ودر سال 429 هَ. ق. به اسفراین درگذشت. او راست : کتاب التکملة در حساب. و تفسیر قرآن کریم و تأویل متشابه الاخبار و کتاب فضائح المعتزلة و کتاب الکلام فی الوعید الفاخر فی الاوائل و الأواخر و کتاب ابطال القول بالتولید و کتاب فضائح الکرامیه و کتاب معیارالنظر و کتاب تفضیل الفقیر الصابر علی الغنی الشاکر و کتاب الایمان و اصوله و کتاب الملل و النحل و کتاب التحصیل دراصول فقه و کتاب الفرق بین الفرق و کتاب بلوغ المدی فی اصول الهدی و کتاب نفی خلق القرآن و کتاب الصفات.و او را شعر نیز بوده است و از جمله اشعار اوست :
شبابی و شیبی دلیلا رحیلی
فسمعاً لذاک و ذومن دلیلی ( ؟ )
و قد مات من کان لی من عدیل
و حسبی دلیلاً رحیل العدیلی.
ابن خلکان گوید: ابومنصور عبدالقاهربن طاهربن محمد بغدادی فقیه اصولی شافعی ادیب. او در فنون عدیده خاصه در علم حساب ماهر بود و در آن فن او را توالیف نافعه است و از جمله کتاب التکملة و نیز عارف بفرائض و نحو بود و او را اشعاری است و حافظبن عبدالفاخربن اسماعیل الفارسی در سیاق تاریخ نیشابور ذکر او آورده است. او با پدر خویش به نیشابور شد و صاحب مال و ثروتی بود همه آن مال بر اهل علم و حدیث انفاق کرد و از علم خویش مالی نیندوخت و در علوم مختلفه تصنیفات کرد و بر اقران خویش در فنون پیشی گرفت و در هفده فن درس گفت و معلم او در فقه استاد ابواسحاق اسفراینی بود و ناصر مروزی و زین الاسلام قشیری و جز آنان از ائمه وقت نزد او تلمذ کرده اند و به سال 429 هَ. ق. بمدینه اسفراین درگذشت و بجنب قبر شیخ خود استاد ابواسحاق مدفون گشت.
