دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
نصت (۲ بار)
«أَنْصِتُوا» از «انصات» به معنای «سکوت توأم با استماع و توجه» است.
سکوت برای استماع. «نَصَتَ لَهُ نَصْتاً: سَکَتَ مُسْتَمِعاً لِحَدیثِهِ» همچنین است انصات و آن از نصت ابلغ است (اقرب) در نهج البلاغه خطبه 120 هست که به خوارج فرمود: «اَمْسِکُوا عَنِ الْکَلامِ وَ اَنْصِتُوا لِقُوْلی» صحبت نکنید و برای شنیدن سخن من ساکت باشید. . جن چون به شنیدن قرآن حاضر شدند گفتند: ساکت باشید و چون قرآن تمام شد برای انذار پیش قوم خویش برگشتند. * . آنگاه که قرآن خوانده شود به آن گوش دهید و ساکت باشید تا مورد رحم خدا قرار گیرید. این آیه مردم رابه یک مطلب اساسی دعوت میکند و آن اینکه هرجا که قرآن خوانده شد فورا سخن را قطع کرده و به کلام خدا که با بندگان سخن میگوید و صلاح دنیا و آخرت آنها رابیان میدارد، گوش کنند ولی متأسفانه در میان ما این مطلب عملی نیست. از آیه وجوب نفهمیدهاند وگرنه مشهور و معروف شده بود ولی مطلوبیت آن جای گفتگو نیست این از حیث عموم آیه. ولی در باره نزول آن گفتهاند: در باره نماز جماعت نازل شده که باید ساکت شده و به قرائت امام گوش کرد چنانکه در مجمع آن را از امام باقر «علیه السلام» نقل کرده است و اضافه کرده: گفتهاند مسلمانان در نماز سخن میگفتند و بعضی بر بعضی سلام میکرد و چون کسی وارد مسجد میشد میگفت چقدر خواندهاید و آنهادر نماز جواب میدادند لذا از تکلم منع شده به استماع مأمور گشتند و پس از نقل چند قول فرموده: شیخ ابوجعفر قدس الله روحه (شیخ طوسی) گفته: قول اول از همه قویتر است. زیرا فقط در قرائت امام در نماز جماعت انصاب واجب است و اما در غیرنماز خلافی نیست که سکوت و استماع غیرواجب میباشد. روایت شده از امام صادق «علیه السلام» که فرموده: «یُجِبُ الْاِنْصاتُ لِلْقُرْآنِ فِی الصَّلوةِ وَغَیْرِها» شیخ فرموده آن بر طریق استحباب است... 1- در تفسیر عیاشی از زراره نقل شده «قالَ اَبُوجَعْفَر «علیه السلام» وَاِذا قُرِیءَ الْقُرْآنُ فِی الْفَریضَةِ خَلْفَ الْاِمامِ فَاسْتَمِعُوالَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَکُمْ تُرْحَمُونَ» این همان انصات و استماع واجب است. 2- و از زراره نقل کرده: سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللهِ «علیه السلام» یَقُولُ: «یُجِبُ الْاِنْصاتُ لِلْقُرْآنِ فِی الصَلوةِ وَ غَیْرهاوَاِذاقُرِیءَ عِنْدَکَ الْقُرْآنُ وَجَبَ عَلَیْکَ الْاِنْصاتُ وَ الْاِسْتِماعُ». 3- ایضا از ابی کهمس از امام صادق «علیه السلام» نقل نموده: این کواء (یکی از خوارج) در پشت سر امیرالمومنین علی «علیه السلام» خواند: «لَئِنْ اَشْرَکْتَ لَیَحْبِطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الخاسِرینَ» امام «علیه السلام» (با آنکه در نماز بود) از شنیدن آن سکوت فرمود.
