دانشنامه اسلامی
صالح علیه السّلام امیدوارکننده قوم خود به رحمت الهی بود: ولقد ارسلنا الی ثمود اخاهم صــلحا.. قال یـقوم لم تستعجلون بالسیئة قبل الحسنة لولا تستغفرون الله لعلکم ترحمون. ما به سوی «ثمود»، برادرشان «صالح» را فرستادیم که: خدای یگانه را بپرستید! اما آنان به دو گروه تقسیم شدند که به مخاصمه پرداختند. (صالح) گفت: «ای قوم من! چرا برای بدی قبل از نیکی عجله می کنید (و عذاب الهی را می طلبید نه رحمت او را)؟! چرا از خداوند تقاضای آمرزش نمی کنید تا شاید مشمول رحمت (او) شوید؟!».بالسیئة به معنای کیفر و عقوبت و «الحسنة» به معنای توبه کردن از شرک و کفر است و معنای شتاب و عجله برای عذاب و بدیها پیش از کوشش برای کارهای نیک و حسنات، این است که آن کافران می گفتند: اگر آنچه «صالح» می گوید حق و درست است پس عذاب و کیفر الهی ما را فرو گیرد. (مقصود این است که آنها به جای آن که استغفار کنند و کارهای نیک انجام دهند عذاب الهی را می خواستند) حرف «لولا» به معنای هلا است، یعنی چرا به سبب ایمان آوردن، از شرک و کفر استغفار نمی کنید تا خدا رحم کند و شما را در دنیا کیفر ندهد.
امید دادن به اهل نماز و زکات و مطیعان
خداوند به اقامه کنندگان نماز و پرداخت کنندگان زکات رحمت الهی را امید می دهد: واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة... لعلکم ترحمون. و نماز را برپا دارید، تا مشمول رحمت (او) شوید. در آیه گذشته وعده خلافت روی زمین به مؤمنان صالح داده شده بود و این دو آیه، مردم را برای فراهم کردن مقدمات این حکومت بسیج می کند، در ضمن نفی موانع بزرگ را نیز خودش تضمین می نماید، در حقیقت یکی از این دو آیه در صدد بیان مقتضی است و آیه دوم نفی موانع.نخست می گوید: نماز را بر پا دارید (و اقیموا الصلاة). همان نمازی که رمز پیوند خلق با خالق است، و ارتباط مستمر آنها را با خدا تضمین می کند، و میان آنها فحشاء و منکر حائل می شود. و زکات را ادا کنید (و آتوا الزکاة). همان زکاتی که نشانه پیوند با خلق خدا است، و وسیله مؤثری برای کم کردن فاصله ها، و سبب استحکام پیوندهای عاطفی است. و به طور کلی در همه چیز مطیع فرمان رسول باشید (و اطیعوا الرسول). اطاعتی که شما را در خط مؤمنان صالح که شایسته حکومت بر زمین اند قرار می دهد. تا در پرتو انجام این دستورات مشمول رحمت خدا شوید (لعلکم ترحمون).
امید دادن به متقین
خداوندبه تقوا پیشگان امید به رحمت الهی می دهد. ... واتقوا لعلکم ترحمون. ... لتتقوا و لعلکم ترحمون. واذا قیل لهم اتقوا ما بین ایدیکم وما خلفکم لعلکم ترحمون.. «از آنچه پیش رو و پشت سر شماست (از عذابهای الهی) بترسید تا مشمول رحمت الهی شوید!». .. واتقوا الله لعلکم ترحمون. پرهیزگاری پیشه کنید، شاید مشمول رحمت (الهی) گردید؟!
امید به بخشش گناهان
...
