بادوریا. [ رَ ] ( اِخ ) قطعه ای است از کوره استان در سوی غربی بغداد که اکنون از کوره نهر عیسی بن علی بشمار میرود و نحاسیه و حارثیه و نهر ارما از آن ناحیه است و در کناره آن قسمتی از بغداد بنیان نهاده شده است از قبیل قُرَیّة و نجمی و رقة... گویند هر آنچه را در جانب شرقی سراة باشد بادوریا و آنچه را در سوی غربی آن باشد قطربل خوانند و ابوالعباس احمدبن محمدبن موسی بن فرات گفته است هر یک از کاتبان که بدبیری بادوریا اختصاص یابد، دیوان خراج به وی واگذار میشود و دبیری که عهده دار دیوان خراج گردد سرانجام بوزارت میرسد زیرا معاملات آن ناحیه مختلف است و قصبه آن حضرت محسوب شود و معامله در آن با امرا و وزرا و سرداران و کاتبان و اشراف و بزرگان است و کسی که بضبط اختلاف این معاملات نایل آید و در استیفای معاملات طبقات مزبور مهارت یابد برای امور بزرگ شایسته باشد. و در تعریب این کلمه دو تغییر روی داده است : یکی کسر راء و دیگر آوردن همزه ای به آخر آن ، چنانکه شاعر گوید : فداء ابی اسحاق نفسی و اسرتی و قلت له نفسی فداء و معشری اطبت و اکثرت العطاء مسمّحا فطب نامیاً فی نصرة العیش و اکثر و ادّیت فی بادوریاء و مسکن خراجی و فی جنبی کنار و یعمر.( از معجم البلدان ).و رجوع به تجارب الامم ج 2 صص 95-97 و فتوح البلدان ص 258 و 263 شود.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] بادورَیا، ولایتی قدیمی، در قسمت جنوبی نهر عیسی، در جنوب طسوج قَطْرَبُّل و در مغرب بغداد است. از مراکز مهم کشت گندم در عراق به شمار می آمد و مرکز آن حَضرَة بود. نامیدن بادوریا به استان العال در تقسیمات کشوری ساسانیان ، یکی از چهار طسوج اِستان شاذقباد بود که در دوره اسلامی آن را «استان العال» می نامیدند. به نوشته ابن خرداذبه و قدامة بن جعفر و مقدسی، یکی از طسوجهای قسمت غربی دجله بود و چهارده رستاق داشت.در قرن هفتم نیز جزو کورة نهر عیسی بن علی شمرده می شد. داد و ستد در بادوریا به گفته یاقوت حموی، به سبب داد و ستدهای گوناگون در بادوریا، کسی که عهده دار نویسندگی بود، عهده دار دیوان خراج نیز می شد و می توانست وزارت را هم بر عهده گیرد.امیران، وزیران، سران لشکر ، نویسندگان، اشراف و توده مردم آن جا به سوداگری اشتغال داشتند، ازینرو شخصی که معاملات زیر نظر وی بود و دشواریهای آن را بر طرف می کرد امور بزرگتری را هم به عهده می گرفت. واگذاری حکومت بادوریا به ابوحسّان بَکری ...
