ارتوین
دانشنامه عمومی
دانشنامه آزاد فارسی
ولایت و شهری در جنوب شرقی دریای سیاه، واقع در شمال شرقی ترکیۀ کنونی. این شهر ساختاری پله ای دارد. بلندترین نقطۀ آن ۹۰۰متر و پست ترین نقطه آن ۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا است و اختلاف دما بین دو منطقه متغیر است. اقتصاد ناحیه بر پایۀ کشاورزی و باغداری، و اخیراً تأسیسات جهانگردی، استوار است. آرتوین در روزگاران کهن کُلخیدا نام داشته و هرودوت آن جا را کُلخیس خوانده و متعلق به اقوام ایبری ـ گرجی و هم مرز سرزمین ماد دانسته است. قدمت آن به هزارۀ دوم پ م می رسد و زمانی زیر سلطۀ اورارتو و آشور بوده است. در قرن ۶ پ م دولت کُلخیدا تأسیس، و در اواخر همان قرن تابع دولت هخامنشی شد. در قرن ۲پ م مهرداد اشکانی ششم، پادشاه پونتوس، بر آن جا حکم می راند؛ سپس رومیان بر آن جا مسلّط شدند و در قرن ۵م جزو قلمرو بیزانس شد. مسلمانان در ۲۴/۲۵ق آرتوین را فتح کردند و این ناحیه چند بار بین آنان و مسیحیان دست به دست و سرانجام ضمیمۀ دولت ترکان سلجوقی شد. مغول ها، ایلخانان، گرجیان و آق قویونلوها بر آن جا حکم راندند. در جنگ های ایرانیان و ترکان، زیر سلطۀ عثمانی درآمد. در ۱۸۷۹ به دولت روسیه واگذار شد، امّا پس از انقلاب روسیه به عثمانی بازپس داده شد. جمعیت آن امروزه حدود ۲۰,۰۰۰ نفر است
