قاسیون

لغت نامه دهخدا

قاسیون. [ سی یو ] ( اِخ ) نام کوهی است مشرف بر شهر دمشق. در آن کوه غارهائی است که آثار پیمبران در آنها یافت میشود و در دامنه آن قبوری از صلحاء است. این کوهی است مقدس که درباره آن روایات و اخباری نقل میشود. در آن کوه غاری است که به نام غارالدم معروف است. گویند که قابیل برادر خود هابیل را درآنجا کشت و در آنجا رنگی قرمز شبیه به خون است که گفته میشود آن خون هابیل است. و سنگی افتاده است که گفته میشود آن سنگی است که سر او را با آن شکافت و نیز در آن کوه غاری است به نام غار گرسنگی ( الجوع ) که گمان برند چهل پیمبر در آن مرده است. ( معجم البلدان ج 7 ص 12 و 13 ). دامنه کوه قاسیون اکنون به صالحیه مشهور است. کوه صالحیه مدفن عده بسیاری از بزرگان و دانشمندان و از جمله محی الدین عربی است. ( حبیب السیرچ خیام ج 2 ص 335 ). فعلاً محله بزرگی است که تا دامنه های کوه امتداد پیدا کرده رباطها و دو جامع و مدارس دارد. روزهای جمعه در جامع نماز میخوانند. یک بیمارستان و بازار بزرگی هم در اینجا یافت شود. سکنه اولیش از اهالی بیت المقدس بودند که از شهر مزبور کوچیده به اینجا آمدند. این واقعه قبل از فتح صلاح الدین در زمان حکومت فرنگیان بوده بعد از سکونت اینان مردمان زیادی تبرکاً به این محله آمده اقامت اختیار کردند.

فرهنگ فارسی

۱ - کوهی است مشرف بر شهر دمشق و در آن غارهایی است که آثار پیامبران بنی اسرائیل در آنها یافته شود و در دامنه آن قبرهای صالحان است . ۲- محله ای بزرگ که تا دامنه کوه قاسیون امتداد می یابد و دارای رباطها و مدارس و مسجد جامع است .

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] قبل از آن که شهر دمشق ساخته شود، مردم بر دامنه کوه قاسیون که امروز به صالحیه معروف است، زندگی می کردند و سالها بر همین منوال می گذشت تا این که به دنبال افزایش جمعیت خود، به بنای شهر دمشق پرداختند؛ بنابراین آثاری که در دامنه این کوه قرار دارد گاهی از آثار داخل شهر دمشق قدمت بیشتری دارد. این کوه نزد مردم دمشق از تقدس خاصی برخوردار است زیرا شاهد حضور انبیاء الهی بوده و حتی بعضی از آنان را در دامن خود مدفون ساخته است.
روایاتی در فضل این کوه نقل شده است از جمله این که: ابوقتاده گوید: «منظور از تین در قرآن کریم (وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ ) کوه دمشق (قاسیون) است.
گویند: در پایین این کوه، آدم ابوالبشر سکونت داشته و در بالای آن قابیل، برادرش هابیل را کشته در شرق آن (در منطقه برزه) حضرت ابراهیم علیه السلام به دنیا آمده، در سمت غرب آن حضرت مسیح و مادرش مریم پناه گرفته اند و ام حنه، مادر مریم در دامنه آن ساکن بوده است.
از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده که بر این کوه، حضرت ابراهیم علیه السلام، حضرت لوط علیه السلام، حضرت موسی علیه السلام، حضرت عیسی علیه السلام و حضرت ایوب نبی علیه السلام نماز گزارده اند؛ لذا از دعا در کنار آن غافل نشوید. همچنین آن حضرت فرموده اند: در دمشق کوهی است که در پایین آن ابی ابراهیم متولد شده است.
گویند خداوند بر کوه قاسیون وحی کرد که سایه و برکت خود را بر بیت المقدس گسترده بدار. در این کوه چهل پیامبر یا چهل تن از اولیاء خدا به غاری پناه برده و در آنجا وفات یافته اند که امروزه به «الاربعین» معروف است.
کوه قاسیون از سمت مغرب به سلسله جبال لبنان و از شمال و شرق به سلسله جبال قلمون و منطقه حمص متصل است. شهر دمشق از سمت شمال در دامنه آن قرار گرفته و در حقیقت، این کوه در جنوب آن واقع شده است. اکنون قاسیون به علت گسترش شهر جزو دمشق است و هیچ فاصله ای بین شهر و کوه نیست.
صالحیه یعنی محله ای که در دامنه کوه قاسیون قرار گرفته بسیار بزرگ و شاید به اندازه نیمی از دمشق قدیم است که اکثر خانه های آن در دامنه کوه واقع شده و گاهی تا نزدیکی قله آن نیز می رسد. اشتهار این منطقه به صالحیه از قرن ششم هجری و به خاطر سکونت «خاندان بنی قدامه» در آن بوده است.
اصغر قائدان ، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، نشر مشعر، تهران، 1387، ص143 تا 150.