مسجد شیخ لطف الله
دانشنامه اسلامی
[ویکی اهل البیت] در ضلع شرقی میدان نقش جهان و روبروی کاخ عالی قاپو، مسجدی واقع شده که در دوران صفویه آن را مسجد صدر و فتح الله نیز می نامیدند. این مسجد را شاه عباس اول به احترام و افتخار شیخ لطف الله جبل عاملی روحانی شیعه آن روزگار که از لبنان به ایران آمده بود، ساخته است.
این مسجد در شرق میدان امام خمینی مقابل قصر شاه عباس صفوی که به عالی قاپو معروف است ، واقع شده است .
این مسجد در سال 1012 هـ به دستور شاه عباس صفوی بنا شد و به نام عالم بزرگ «لطف الله عبدالکریم میسی » نامیده شد. وی یکی از فقهای امامیه است که اصلیت او از جبل عامل لبنان است و دوران صفوی به ایران آمده بود. پس از این که ازبک ها محل اقامت وی را در قزوین اشغال کردند، شاه عباس وی را به نزد خود فراخواند. شیخ مدرسه و همین مسجد را که به نام او مشهور شد، بنا نهاد که به مدت 17 سال کار بنای ساختمان مسجد ادامه پیدا کرد.
مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر اصفهان بشمار می رود. این مسجد دارای گنبدی است که از درون و بیرون با کاشی کاری های زیبا پوشیده شده است . این گنبد روی چندین تاق کنگره دار مرتفع استوار است و با آیات قرآنی آراسته شده است . در فراز آن دایره ای وجود دارد که دارای منافذی است که با تزیینات فلزی آراسته شده است و برای روشنایی و تهویه بکار می رود.
این گنبد به نقوش اسلیمی بسیار ظریفی تزیین شده است که در قشر خارجی به یک ستاره هشت گوش ساخته شده از کاشی های معرق رنگارنگ منتهی می شود. قله آن نیز به کلاهکی منتهی می شود که با کُره هایی منظم تزیین یافته است ، محراب از یک طاق دندانه دار تشکیل یافته که بر فراز آن نقوش ظریف اسلیمی نقش شده است . این طاق کنگره دار از داخل دارای مقرنس های صدفی شکل است که در انتهای آن به نقوش گیاهی زیبایی آراسته شده است . این مسجد از لحاظ زیبایی نقوش و اسلیمی های بکار رفته در آن تحفه ای بی نظیر بشمار می آید.
از ویژگیهای خاص این مسجد نداشتن صحن و مناره که در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفک بنا است، چرخش ۴۵ درجه ای که از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد، گنبد کم ارتفاع مسجد، محراب بی بدیل مسجد و کتیبه های نفیس و طره های سردر که درون گلدان مرمرین جای گرفته اند، است.
کتیبه خارجی گنبد به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی حاوی سوره های قرآن کریم است. خطوط کتیبه های داخل گنبد مسجد را علیرضا عباسی و خطاط دیگری که شهرت چندانی ندارد و نام او استاد باقر بنا است، نوشته اند.
مضمون این کتیبه ها آیات قرآنی و عبارت مذهبی است. علاوه بر آن خطوط بنائی با کاشی مشکی بر زمینه سفید آیات قرآنی کتابت شده است.
