کیمیای سعادت
دانشنامه آزاد فارسی
دانشنامه اسلامی
مصنف، آن را پس از گوشه گیری و انزوا، در آخرین سال های قرن پنجم هجری به تحریر درآورده است. این کتاب که برای جمهور مردم نوشته شده، خلاصه ای است از کتاب «احیاء علوم الدین» که غزالی آن را به زبان عربی، برای اهل تحقیق تحریر نموده است.
کتاب، دارای نثری بسیار شیوا و پخته و ساده و گیرا و پرمغز است و بر یک مقدمه و چهار رکن استوار می باشد.
تعداد فصل ها و اصل های آن چنین است:
18 فصل، در شناخت نفس خویش؛
[ویکی فقه] کیمیای سعادت (کتاب). «کیمیای سعادت»، اثر ابو حامد، امام محمد غزالی طوسی ، به زبان فارسی، در موضوعات اخلاقی است. مصنف، آن را پس از گوشه گیری و انزوا، در آخرین سال های قرن پنجم هجری به تحریر درآورده است. این کتاب که برای جمهور مردم نوشته شده، خلاصه ای است از کتاب «احیاء علوم الدین» که غزالی آن را به زبان عربی، برای اهل تحقیق تحریر نموده است.
کتاب، دارای نثری بسیار شیوا و پخته و ساده و گیرا و پرمغز است و بر یک مقدمه و چهار رکن استوار می باشد.تعداد فصل ها و اصل های آن چنین است:۱۸ فصل، در شناخت نفس خویش؛۱۵ فصل، در معرفت آخرت؛۱۰ فصل، در شناخت حق؛۵ فصل، در معرفت دنیا؛۱۰ اصل، در باره عبادات؛۱۰ اصل، در معاملات؛۱۰ اصل، در مهلکات؛۱۰ اصل، در منجیات.
گزارش محتوا
غزالی، در مقدمه ی کتاب، درباره ی چهار عنوان بحث می کند که عبارتند از:۱. خودشناسی: در ذیل این عنوان، از کالبد ظاهر و معنی باطن؛ شناخت حقیقت دل؛ حقیقت دل؛ دل، شهریار تن؛ لشکر دل؛ فرمان روایی دل؛ ریشه های خوب و بد در آدمی و... سخن به میان آمده است.۲. خداشناسی : در ذیل این عنوان، از معرفت نفس، به عنوان کلید معرفت حق؛ تنزیه و تقدیس حق؛ معرفت پادشاهی راندن حق و... بحث شده است.۳. دنیاشناسی: در این بخش، از سبب بودن آدمی در دنیا؛ حقیقت و آفت و غرض دنیا؛ اصل دنیا (طعام، لباس و مسکن) و... بحث شده است.۴. آخرت شناسی: این بخش، مشتمل است بر بحث از بهشت و دوزخ کالبدی و روحانی؛ حقیقت مرگ؛ نگاه داری اعتدال روح؛ معنی حشر و نشر و بعث و اعاده؛ مشاهده ی بهشت و دوزخ در این دنیا؛ معنی عذاب قبر؛ حقیقت و درجات عذاب قبر و...
← رکن اول در عبادات
۱. این کتاب، علاوه بر اهمیت خاص علمی و اخلاقی، از جهات ادبی، به ویژه انسجام و سلاست جملات و عبارات و شیوایی و فصاحت الفاظ و کلمات و زیبایی و ظرافت ترکیبات و اصطلاحات از شاه کارهای نثر کهن فارسی و از گنجینه های قیمتی درهای لفظ دری است. استاد همایی، در «غزالی نامه»، در باب شیوه ی نگارش غزالی چنین آورده است: «نثر فارسی غزالی بسیار شیوا و پخته و ساده و گیرا و پرمغز است و کلمه ای جامع تر از این در باره ی شیوه نویسندگی این بزرگ استاد نداریم که غزالی درست فارسی یا فارسی درست می نوشت، نه ترجمه عربی یا دساتیر فارسی یا ملمع فارسی و عربی».ملک الشعرای بهار، درباره ی سبک فارسی وی به نکته جالب و تازه ای اشارت نموده است، بدین قرار: «امام غزالی، از جمله کسانی است که در نثر فارسی انقلاب انداخته است و به سبب قدرت زیادی که در فکر و قوه عقلیه داشته است، از آوردن کلمات و لغات و اصطلاحات تازه پروا نکرده و بنیاد نثر قدیم را دگرگون ساخته است.»۲. غزالی، در این کتاب، در پی نظام آفرینی و برقرار کردن رابطه ی حلقه های استدلال با یک دیگر است و در عین حال از تمثیل و حکایت هم بهره می گیرد. وی، همواره تناسب مباحث را از لحاظ کمی و هم چنین از لحاظ تقدم و تاخر، رعایت می کند؛ مقدمه و موخره در هر باب، سنجیده و نظام یافته است.۳. کیمیای معرفتی که غزالی پیش می نهد، بیشترین تکیه معرفت را بر شناخت آدمی قرار می دهد. پیداست که چنین پیشنهادی با طراز عارفان بیشتر همسویی دارد تا فیلسوفان و متکلمان.
منبع
...
