شیلی

لغت نامه دهخدا

شیلی. ( اِخ ) جمهوریی در امریکایی جنوبی و آن بشکل مستطیل باریکی است در مغرب آمریکای جنوبی ، میان اقیانوس کبیر و رشته کوههای آند. شمال آن گرم و خشک وقسمت اعظمش بیابان است. مرکزش ملایم و دارای باران متوسط و جنوب آن دارای آب و هوای مرطوب و نسبتاً سرد می باشد. در قسمت مرکزی نباتات ، غلات و انگور و میوه هامی روید و در قسمت جنوبی دارای مراتع و جنگلهای متعدد است. محصولات کانی شیلی فراوان است ( شوره ، مس ، نقره ، زغال سنگ و غیره ). مساحت کلیه کشور شیلی 738803 کیلومتر مربع و جمعیت آن در حدود 7121000 تن است. پایتخت شیلی شهر سانتیاگو است. بزرگترین بندر شیلی بندر «والپارزو» است که 218800 تن جمعیت دارد. کشور مزبوردر 1818 م. مستقل گردید. رژیم حکومت آن جمهوری و دوره ریاست جمهوری 6ساله است. زبان مردم ، اسپانیایی ومذهب اکثریت کاتولیک است. ( از فرهنگ فارسی معین ).
شیلی. [ لا ] ( اِخ ) ناحیه ای است از نواحی کوفه. این مکان نهری به نام نهر شیلی دارد که امروز به نهر زیاد معروف است. نهر شیلی نهری است قدیمی در سمت بالای انبار که منبعش فرات می باشد. در ساحلش دیه ها و کشتزارهایی یافت می شود. ( از معجم البلدان ).
شیلی. ( اِخ ) رئیس فرقه ای ازمغتسله که به نام او به شیلین مشهورند. و او درشت پوشیدی و از ناروا و حرام پرهیز کردی و متمایل به مذهب یهود بود. بابک بن بهرام شاگرد اوست. ( ابن ندیم ).

فرهنگ فارسی

جمهوریی است در آمریکای جنوبیو آن بشکل مستطیل باریکی است در مغرب آمریکای مزبور میان اقیانوس کبیر و رشته کوههای آند . شمال آن گرم و خشک و قسمت اعظمش بیابان است . مرکزش ملایم و دارای باران متوسط و جنوب آن دارای آب و هوای مرطوب و نسبه سرد میباشد . در قسمت مرکزی نباتات غلات و انگور و میوه ها میروید و در قسمت جنوبی دارای مراتع و جنگلهای متعدد است . محصولاتی کانی شیلی فراوانست ( شوره مس نقره زغال سنگ و غیره ) . مساحت کلیه کشور شیلی ۷۵٠٠٠٠ کیلو متر مربع و جمعیت آن در حدود ۱٠۸۶٠٠٠٠ تن است . پایتخت شیلی شهر سانتیاگو ( ه.م . ) است . بزرگترین بندر شیلی بندر [ والپارزو ] است که ۲۸٠٠٠٠ تن جمعیت دارد. کشور مزبور در ۱۸۱۸ م . مستقل گردید. رژیم حکومت آن جمهوری و دوره ریاست جمهوری ۶ سال است . زبان مردم اسپانیایی و مذهب اکثریت کاتولیک است .

دانشنامه عمومی

شیلی ( به اسپانیایی: Chile ) با نام رسمی جمهوری شیلی ( به اسپانیایی: República de Chile ) ، کشوری است واقع در آمریکای جنوبی که پایتخت و مهم ترین شهر آن سانتیاگو است. شیلی در نقشهٔ آمریکای جنوبی به مانند یک نوار بلند و باریک میان رشته کوه آند در شرق و اقیانوس آرام در غرب کشیده شده است. اقیانوس آرام کل مرز غربی این کشور را تشکیل می دهد، و از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی، از شرق با آرژانتین، و در پایین ترین نقطه جنوبی کشور با گذرگاه دریک هم مرز است. این کشور به همراه اکوادور تنها کشورهایی در آمریکای جنوبی هستند که با برزیل مرز مشترک ندارند. طول خط ساحلی این کشور با اقیانوس آرام ۶٬۴۳۵ کیلومتر است و طول مرز شیلی با آرژانتین بیش از ۵٬۰۰۰ کیلومتر است که یکی از ۴ مرز طولانی دنیاست.
بیابان آتاکاما با وسعت ۱۰۰۰ کیلومتر در بخش شمالی این کشور واقع شده است. این بیابان در واقع خشک ترین ناحیه بر روی زمین است که با توجه به خشک بودن آن دارای ارزش اقتصادی فراوان برای کشور شیلی است. این بیابان سرشار از فلزاتی معدنی همچون مس، طلا و نقره است که در سال ۲۰۱۵ تنها ۵٬۷ میلیون تن مس از این بیابان استخراج و سپس صادر شده است.
یکی از مهم ترین رویدادها در تاریخ کشور شیلی مربوط به دههٔ ۷۰ میلادی است زمانی که سالوادور آلنده از حزب مارکسیست شیلی در انتخابات این کشور پیروز و به عنوان رئیس جمهور برگزیده شد اما پس از آن در کودتای ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ به رهبری آگوستو پینوشه و با کمک و اثرگذاری سازمان سیا، ژنرال پینوشه موفق به اجرای کودتا در این کشور شد. این کودتا تأثیری شگرف و بسیار مهم در تاریخ این کشور و روند جنگ سرد گذاشت. امروزه کشور شیلی با توجه به رشد و توسعه پایدار در شاخص هایی همانند توسعه انسانی، رقابت پذیری در تجارت و اقتصاد، آزادی اقتصادی و رشد درآمد سرانه یکی از با ثبات ترین و امن ترین کشورها در آمریکای لاتین به شمار می آید. شیلی یکی از اعضای سازمان ملل، اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی و جامعه کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کارائیب است.
حدود ۱۰ هزار سال پیش، مردم سرخ پوست مهاجر در داخل دره های حاصلخیز و در امتداد ساحلی که هم اکنون شیلی نامیده می شود، ساکن شدند. اینکاها امپراتوریشان را تا آنچه امروزه شیلی شمالی خوانده می شود گسترش دادند، اما بایر بودن این ناحیه از گسترش اقامت آن ها جلوگیری می نمود.
شیلی (قزاقستان). شیلی ( به قزاقی: Shili ) یک منطقهٔ مسکونی در قزاقستان است که در شهرستان نائویرزیم واقع شده است. شیلی ۶۹۷ نفر جمعیت دارد.

دانشنامه آزاد فارسی

شیلی (Chile)
بزرگترین استخر شنای مصنوعی جهان در 95 کیلومتری سانتیاگو
بزرگترین استخر شنای مصنوعی جهان در 95 کیلومتری سانتیاگو
موقعیت. کشور شیلی در جنوب غربی امریکای جنوبی و در ساحل جنوب شرقی اقیانوس آرام قرار دارد. از شمال به بولیوی، از شرق به آرژانتین، و از جنوب غربی و غرب به اقیانوس آرام محدود می شود. مساحت شیلی ۷۵۶,۶۲۵ کیلومتر مربع و شهر سانتیاگو پایتخت آن است. جزیرۀ ایستر، در دوراب های ۲,۳۵۰ کیلومتری ساحل غربی شیلی، بخشی از این سرزمین محسوب می شود.سیمای طبیعی. شیلی سرزمین باریک و طویلی است که درازای آن از شمال به جنوب ۴,۱۲۵ کیلومتر و پهنای متوسط آن از شرق به غرب ۱۸۰ کیلومتر است. رشته کوه های عظیم و مرتفع آند مرزهای شرقی آن را تشکیل می دهند و کافت یا شیار طویلی که از مرز پرو، در شمال، تا خلیج آنکود در مرکز جنوبی کشور امتداد دارد، آن را از رشته کوه های پست تر کرانه های اقیانوس آرام که به موازات خط ساحلی قرار دارند، جدا می سازد. کوه های آند که ارتفاع آن در نزدیکی مرز پرو به ۶,۳۴۵ متر (کوه پاریناکوتا) می رسد، در صحرای آتاکاما و در مدار رأس الجدی به حداکثر فاصلۀ خود از خط ساحلی می رسند و همراه با قلل مرتفعی چون آتشفشان یویای یاکو (۶,۷۲۷ متر)، کوه سرو اوخوس دِل سالادو، بلندترین کوه شیلی، (۶,۹۰۸ متر)، تورتولاس (۶,۳۲۵ متر)، و سرّو توپونگاتو (۶,۸۰۰ متر) تا شمال تنگۀ ماژلان ادامه می یابند. رشته کوه های ساحلی در مقایسه با کوه های آند کوتاه ترند و رو به جنوب از ارتفاعشان کاسته می شود تا جایی که در جنوب خلیج آنکود به زیر آب فرو می روند و قلل آن ها به صورت جزیره هایی چند سر از آب بیرون می آورند و جزایری چون چیلوئه و مجمع الجزایر چونوس و نیز جزیرۀ بزرگ تیرا دِل فوئگو را تشکیل می دهند. رودخانه های شیلی همگی کوتاه و پرشیب و خروشان اند و از نظر کشاورزی و تولید الکتریسیته به شیوۀ برقابی اهمیت بسیار دارند. مهم ترین آن ها عبارت اند از لوآ، الکویی، آکونکاگوا، مایپو، مائوله، بیو بیو، و ایمپریال. دریاچه های کوچک بسیاری در شیلی وجود دارد که لانکیئوئه و رانکو عمده ترینشان هستند. کشور شیلی به سیزده ناحیۀ اداری تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از سانتیاگو، ایکیکه، آنتوفاگاستا، وینیا دِل مار، والپارزو، رانکاگوا، تالکا، تموکو، و کونسپسیون. اقلیم شیلی تحت تأثیر اقیانوس آرام از اعتدال کلی برخوردار است. زمستان هایش ملایم و تابستان های آن نسبتاً خنک است. بارندگی این کشور عمدتاً در زمستان و از اردیبهشت تا مرداد روی می دهد و رو به جنوب بر شدت آن افزوده می شود. نواحی شمالی آن از خشک ترین و کم باران ترین نواحی جهان است و بخش های جنوبی آن در سراسر سال با باران و برف توام با باد و طوفان شدید همراه است و میزان بارندگی آن در تنگۀ ماژلان به ۵هزار میلی متر می رسد. میانگین دمای روزانۀ شهر سانتیاگو در دی ماه۱۹.۵ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه هشت درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن حدود ۳۲۵ میلی متر است. نواحی شمالی پوشش گیاهی کم تری دارد و خار و کاکتوس گیاه بومی این منطقه اند. درّه های مرکزی را انواع کاکتوس و علف و کاج پوشانده و نواحی جنوبی رودخانۀ والدیویا را جنگل های بارانی انبوه فرا گرفته است. دیوارۀ عظیم و مرتفع آند مانع ارتباط حیات وحش شیلی با دیگر نواحی امریکای جنوبی شده و جانوران آن بیشتر به لاما و آلپاکا، ببر، گرگ، آهو، و چین چیلا منحصر است
اقتصاد. منابع طبیعی شیلی فراوان است ولی اقتصاد آن دست خوش نوسان قیمت های بین المللی است و ناگزیر به تولیدات داخلی خود وابسته است. کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد شیلی دارد و بیشتر اراضی قابل کشت آن در نواحی حاصل خیز کافت مرکزی قرار دارند و غلات، سیب زمینی، برنج، سبزیجات، و میوه، به ویژه سیب و انگور، ازجمله فرآورده های مهم آن است. گاو و گوسفند عمده ترین دام های آن محسوب می شوند و ماهی گیری، به ویژه در آب های اقیانوس آرام، از فعالیت های اقتصادی روبه رشد و ازجمله اقلام درآمدزای کشور مذکور به حساب می آید. فرآورده هایی چون روغن ماهی، گوشت و کنسرو اقلام صادراتی شیلی را تشکیل می دهند. تولید چوب از جنگل های جنوب، که مساحتشان به ۹میلیون هکتار می رسد، ۳۱.۷میلیون متر مکعب در سال است و صنعت کاغذ و صدور آن به خارج اهمیت بسیار دارد. شیلی از بزرگ ترین تولیدکنندگان مس جهان است و افزون بر آن، آهن، مولیبدن، زغال، سنگ های آهکی، منگنز، روی، نمک، طلا، و نقره از دیگر منابع زیرزمینی آن محسوب می شوند. بیشتر نیروی الکتریسیته شیلی به طریق برقابی تأمین می شود و زغال و نفت، که از جزیرۀ تیرا دِل فوئگو استخراج می شود، سوخت نیروگاه های حرارتی آن را تأمین می کند. کارخانه ها و تأسیسات صنعتی شیلی بیشتر در نواحی مرکزی کشور متمرکزند و تولید آهن، فولاد، پالایش نفت، فرآوری شیلات و پتروشیمی، مواد غذایی، کاغذ، انواع نوشابه، و نیز فرآوری مواد معدنی فعالیت های صنعتی شیلی را تشکیل می دهند. تولید الکتریسیتۀ شیلی ۴۰میلیارد کیلووات ساعت و مصرف سرانۀ آن بالغ بر ۲,۱۰۰ کیلو وات ساعت است.
حکومت و سیاست. نوع حکومت شیلی جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون گذاری است. رئیس جمهور کشور و ۱۲۰ عضو مجلس نمایندگان و نیز ۲۷ نفر از ۳۸ سناتورهای مجلس سنا را مردم برای مدت شش سال برمی گزینند و نه تن از سناتورها را رئیس جمهور منصوب می کند. رئیس جمهور شیلی دارای مسئولیت اجرایی است و تشکیل و سرپرستی هیئت دولت با اوست.مردم و تاریخ. جمعیت شیلی حدود ۱۷,۲۷۸,۷۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن۲۲.۸ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۱.۱ درصد است و مستیسوها (دورگه ها)،۹۱.۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند. در حدود ۸۱ درصد از مردم آن پیروکلیسای کاتولیک اند،۸۶.۶ درصدشان در شهرها زندگی می کنند و زبان رسمی آنان اسپانیایی است. میانگین امید به زندگی در کشور شیلی ۷۵ سال است و ۹۶ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. آرائوکانیها قدیمی ترین ساکنان شیلی اند. نواحی شمالی آن در قرن ۱۵م به تصرف اینکاها درآمد و دیه گو دِ آلماگرو، سردار اسپانیایی سراسر آن را در ۱۵۳۶ به مالکیت اسپانیا درآورد. مهاجران اسپانیایی در ۱۵۴۱ در سانتیاگو سکونت گزیدند و تحت نظارت اداری نایب السلطنۀ پرو قرار گرفتند. در ۱۷۷۸، حکومت شیلی از پرو جدا شد و در ۱۸۱۰ علیه اسپانیایی ها سر به شورش برداشت. این کشور پس از هشت سال مبارزه، که مهم ترین آن ها جنگ چاکابوکو (۱۸۱۷) بود، در ۱۲ فوریۀ ۱۸۱۸ به رهبری خوزه دِ سان مارتین استقلال یافت و قانون اساسی آن در ۱۸۳۳ تدوین و تصویب شد. از ۱۸۷۹ تا ۱۸۸۴ علیه بولیوی و پرو به جنگ پرداخت و استان نیترات خیز تراپاکای بولیوی را تصرف کرد. اختلافات مرزی این کشور با آرژانتین در ۱۹۰۴ به پایان رسید و به یادبود و شکرانۀ آن تندیس بزرگ حضرت عیسی مسیح را بر فراز کوه های آند شیلی برافراشت.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] شیلی، با نام رسمی جمهوری شیلی(به اسپانیایی: República de Chile)، کشوری در آمریکای جنوبی است. بیشتر مردم این کشور مسیحی و کاتولیکند و مسلمانان در این کشور در اقلیت قرار دارند. پیشینه ورود اسلام به شیلی در ۱۸۵۴ میلادی دانسته شده است. شمار مسلمانان در این کشور ۴،۰۰۰ تن گزارش شده و پس از انقلاب اسلامی ایران شماری از مردم شیلی به مکتب اهل بیت (ع) گرویده اند. بنا به گزارش مرکز تحقیقات پیو، در ۲۰۰۹ شمار شیعیان این کشور، کمتر از ۴۰ تن بوده است. شیعیان در شیلی فاقد مسجد و حسینیه اند و با اهل تسنن نیز رابطه خوبی ندارند. مرکز اسلامی پوئرتومونت، متعلق به شیعیان این کشور است. علاوه بر شیعیان، گروه های دیگری اسلامی مانند وهابیت و صوفیه در شیلی فعالیت می کنند. صهیونیست ها نیز در این کشور حضور فعال دارند و گاهی بر ضد شیعیان تحرکاتی انجام می دهند.
شیلی، کشوری در آمریکای جنوبی است که پایتخت آن سانتیاگو است. اقیانوس آرام کل مرز غربی این کشور را تشکیل می دهد، شیلی از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی و از شرق با آرژانتین همسایه است. شیلی کشوری ساحلی بلند و باریک در سمت غرب کوه های آند، از شمال به جنوب با مسافتی به طول ۴۶۳۰ کیلومتر امتداد یافته است. اما بزرگ ترین پهنای این کشور از شرق به غرب ۴۳۰ کیلومتر طول دارد.
بیشتر جمعیت شیلی اسپانیایی تبار و کاتولیک هستند، اقلیت مسلمانی نیز در این کشور زندگی می کنند. تقریبا از ۳۰ سال پیش، مردم شیلی به ادیان دیگر(غیر مسیحیت) گرایش پیدا کردند. تا پیش از این تاریخ، حدود ۹۰٪ مردم این کشور کاتولیک بودند، اما بر اساس آمار بـیش از ۷۰٪ آنها مسیحی کاتولیک مانده اند و حدود ۳۰٪ پیرو ادیان دیگر، مانند بودیسم، هندوئیسم، بهائیت،اسلام هستند.

ویکی واژه