روزن. [ رَ / رُو زَ ] ( اِ ) در اوستا رئوچنه ، پهلوی روچن ، هندی باستان روچنه شهمیرزادی لوجن ، گیلکی لوجنه . ( از حاشیه برهان قاطع چ معین ). هر سوراخ و شکاف و منفذی که در وسط دیوار باشد. ( ناظم الاطباء ) ( حاشیه برهان قاطع چ معین ). سوراخی که شعاع آفتاب از راه آن درون خانه درآید. سوراخ. ( آنندراج ). سوراخ دیوار. سوراخ هر چیز. ( غیاث اللغات ). دریچه. ( حاشیه برهان قاطعچ معین ). دریچه خانه که از آن روشنی باندرون تابد.( لغت محلی شوشتر ). رفیف. ( از منتهی الارب ). کُوَّة. باجه. معرب آن نیز روزن است. ( از معرب جوالیقی ) ( از حاشیه برهان چ معین ). جمع عربی آن روازن است. ( یادداشت مؤلف ). در اقرب الموارد روازن جمع روزنة آمده است : قابیل... اندر نشسته بود ابلیس بیامد برشبه یک فرشته و بروزن خانه فرود آمد. ( ترجمه تاریخ طبری ). یک روز بوقت قیلوله این وسواس بوی [ جمشید ]کار کرد ابلیس بروزن فروشد. ( ترجمه تاریخ طبری ). ز روزن گذشته تن شوم اوی بمانده بدان خانه خرطوم اوی.فردوسی.هان که کنون روشنی گرفت چراغت چند برد دشمنت چراغ به روزن.فرخی.مجره چون ضیا که اندر اوفتد بروزن و نجوم او هبای او.منوچهری.بطول و عرض و رنگ و گوهر و حد چو خورشیدی که برتابد ز روزن.منوچهری.دل من خانه عشق است و خورشید است عشق او که گر من در ببندم او همی درتابد از روزن.قطران.چند گریزی ز حواصل دراین قبه بی روزن و باب ای غراب.ناصرخسرو.از روزن خویش سوی من بنگر هرکس سوی خویشتن بود مقبل.ناصرخسرو.روزن علم است زبانم بلی خیز و بنه گوش برین روزنم.ناصرخسرو.این بگفت و از روزن خانه بیرون شد. ( قصص الانبیاء ). روزی درخانه نشسته بود در را استوار کرد ناگاه ابلیس از روزن خانه درآمد. ( قصص الانبیاء ). گذشت باد سحرگاه و از نهیب فراق فرونیارست آمد بر من از روزن.مسعودسعد.از روزن فرودآمدمی بی رنجی.( کلیله و دمنه ). بر مهتاب از روزن برآمدمی. ( کلیله و دمنه ). پای در روزن کردن همان بود و بر گردن افتادن همان. ( کلیله و دمنه ). دیده من شد سپیداز هجر و دل تاریک ماند خانه هاتاری شود چون پرده بر روزن کنند.
خاورشناس و ایران شناس آلمانی ( و. ۱۸۶۵ - ف. پکن ۱۹۳۵م. ). وی مدتی با پدرش در اورشلیم میزیست و در آنجا زبانهای عربی و انگلیسی و تاریخ و اساطیر عرب را فرا گرفت .در ۱۸۸۸ م. که بنگاه زبانهای شرقی در برلین تاسیس شد وی بعضویت آن موسسه در آمد و مامور ایران و هند گردید. روزن پس از چند سال سیاحت مجددا ببرلین بازگشت در سال ۱۸۹۱ م . بسمت منشیگیری زبانهای شرقی سفارت آلمان بتهران آمد و سپس مامور بوشهر شد و عنوان نایب کنسول یافت ودر وزارت خارجه شاغل مقامات مهم گردید. در ۱۹۱۲ آنجا بود و سپس بلاهه رفت . وی متن رباعیات خیام را تصحیح و با ترجمه منتشر کرد و دستوری نیز برای زبان فارسی نوشت هاروت و ماروت و مثنوی و تاتر میرزا ملکم خان را نیز ترجمه کرده . کتاب مهم او بعنوان ایران مشروح و مصور است شامل موقع جغرافیایی و آب و هوا و نباتات و تقسیمات نژادی و مذهبی و طریقتها و زبان و ادبیات و تاریخ و سیاست ایران . روزنه، سوراخ، هرسوراخ وشکاف کوچک، دریچه، منفذ ( اسم ) ۱ - هر سوراخ و منفذی که در دیوار اطاق و جز آن باشد . ۲ - سوراخ منفذ . ۳ - پنجره کوچک دریچه . سوراخی که شعاع آفتاب از راه آن درون خانه در آید .
