لغت نامه دهخدا
داران. ( اِخ ) یکی از بخش های دوگانه حومه شهرستان فریدن. حدود و مشخصات آن بشرح زیر است : از شمال بشهرستان خوانسار و گلپایگان ، از جنوب به بخش مرکزی شهرکرد، از خاور به بخش نجف آباد، از باختر به بخش آخوره و بلوک الیگودرز. هوای بخش : نظر به اینکه این بخش در کوهستان واقع شده سردسیر و زمستان آن بسیار سرد است. ارتفاعات : بخش داران دارای ارتفاعاتی بشرح زیر میباشد. 1- رشته ارتفاعات دهستان ورزق ، عبارت است ازکوه دزدک ، کوه خوانسار و کوه عربستان. 2- رشته ارتفاعات دهستان گرجی که عبارت از کوه آخوره و کوه خشگرود است. 3- در دهستان - کرچیمو کوه بادیان. 4- رشته ارتفاعات دهستان چادگان عبارت است از دالان کوه ، پیشکوه و کوه لشرو. مهمترین تنگها و گردنه های این بخش عبارت از گردنه خاکستری که راه خوزستان و فریدن از آن میگذرد. گردنه مادرشاه که راه فریدن و سامان از آن عبور میکند. دیگر تنگ خونسار بطول سه هزارگز که راه اصفهان به خوانسار از این تنگ میگذرد. رودخانه ها: رودخانه های مهم این بخش رودخانه داران و رودخانه نهر خلج در دهستان ورزق رودخانه چشمه لنگان و رودخانه قم در دهستان گرجی ، رودخانه پلاسون و آبخورسنگ در دهستان چادگان. راه : راه شوسه اصفهان به داران در جهت خاور بباختر از وسط این بخش میگذرد. راه شوسه اصفهان بازنا که در جهت خاوری باختری کشیده شده از کنار مرکز شهرستان و بخش میگذرد. سازمان : بخش حومه داران از چهار دهستان و 129 آبادی بشرح زیر تشکیل شده است : 1- دهستان ورزق از 30 آبادی. 2- دهستان گرجی از 25 آبادی. 3-دهستان کرچمبو از 35 آبادی. 4- دهستان چادگان از 39آبادی. محصول عمده بخش عبارت است از غلات ، حبوبات ، سیب زمینی ، کتیرا. ( فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ص 83 ).
داران. ( اِخ ) قصبه مرکزی شهرستان فریدن و بطور مستقیم در صد و بیست هزارگزی شمال باختری اصفهان واقع شده. خلاصه مشخصات و مشخصات جغرافیایی آن بشرح زیر است : طول : پنجاه درجة و 24 دقیقه و سی ثانیه خاوری از نصف النهار گرینویچ ، عرض : 32درجه و 58 دقیقه و سی ثانیه شمالی. ارتفاع از سطح دریا 2130 گز. بنابراین 546 گز از اصفهان مرتفعتر است. اختلاف ساعت با تهران 4 دقیقه و بیست ثانیه. مسافت تا اصفهان ( مرکز استان ) از راه شوسه نجف آباد - دامنه صد و بیست هزار گز و تا خوانسار چهل و پنج هزار گز است. موقعیت طبیعی : قصبه داران در جلگه ای سبز و خرم که میان دو کوه از شمال بکوه باغ بالا و از جنوب بکوه هرمودر محدود است واقع شده. طول قصبه هزار و دویست و عرض آن در حدود هزار گز و بطور تقریب دارای هزار و دویست خانه است. هوای قصبه بواسطه ارتفاع زیاد سردسیر و در تابستان معتدل است. راههای داران در فصل زمستان مسدود میشوند. آب آشامیدنی و آب زراعتی قصبه ازرودخانه داران و پانزده رشته قنات که دارای آب مشروب بسیار خوب و گوارائی است تأمین میشود. وضع بناهای قصبه بجز چند ساختمان که بطرز شهری ساخته شد بقیه گلی و قدیمی است. قصبه داران دارای یک خیابان تسطیح نشده شمالی جنوبی است که ادارات دولتی و دکاکین که در حدود صد و ده باب است در مسیر این خیابان واقع شده اند. روشنایی قصبه از چراغهای نفتی است ولی در نظر است یک کارخانه برق احداث شود. جمعیت قصبه در حدود دو هزار و هفتصد تن است. شغل اهالی قصبه : زراعت و گله داری و کسب و صنایع دستی محلی ، قالی و جاجیم و گلیم بافی. محصول عمده : غلات ، حبوبات و میوه جات و دارای یک باب دبیرستان و دو دبستان میباشد. تفرج گاه اهالی قصبه مزارع و باغات اطراف قصبه است. قصبه داران دارای ادارت دولتی : فرهنگ ، ژاندارمری ، دارایی ، کشاورزی ، پست و تلگراف و تلفن ، بهداری ، فرمانداری ، دادگاه ، آمار و ثبت میباشد. ( فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ص 84 ).
