کانی

لغت نامه دهخدا

کانی. ( ص نسبی ) منسوب به کان یعنی معدنی. ( ناظم الاطباء ).
کانی. ( ع ص ) نام گذارنده به کنیه. ( اقرب الموارد ) ( ناظم الاطباء ).
کانی. ( اِ ) در کردی یعنی چشمه و در نام بسیاری از دهات مغرب ایران ظاهراً بهمین معنی است.
کانی. ( اِخ ) ابوبکر... از شاعران متأخر عثمانی بود. شاعری قلندرمآب و لاابالی بشمار می رفت و سرانجام به فرقه مولوی پیوسته ومنزوی گشت و در سال 1206 درگذشت. دیوان مرتب و منشآت و هزلیات و لطایفی دارد. ( از قاموس الاعلام ترکی ).
کانی. ( اِخ ) ابوبکر... از شاعران ترک و نثرنویسانی بود که سعی داشتند از نفوذ فارسی در تألیفات خود احتراز جویند و ادبیات ترک را از نفوذ کلمات بیگانه پاک گردانند ( 1712-1792 م. ). ( از اعلام المنجد ).

فرهنگ معین

(ص نسب . ) منسوب به «کان »، ۱ - معدنی . ۲ - موادی را گویند که در طبیعت از معدن استخراج می شوند و به صورت ترکیبات مختلف هستند و معمولاً عنصر و مادة مفید آنها را پس از تصفیه از ترکیب معدنی خارج می کنند، ترکیبی که در طبیعت وجود دارد و به همان صورت از معدن ا

فرهنگ عمید

۱. مربوط به کان، معدنی.
۲. استخراج شده از معدن.
۳. (اسم ) (زمین شناسی ) مادۀ طبیعی با ترکیبات شیمیایی و خواص فیزیکی معیّن.

فرهنگ فارسی

( صفت ) منسوب به [ کان ] معدنی . توضیح موادی را گویند که در طبیعت از معدن استخراج میشوند و بصورت ترکیبات مختلف هستند و معمو عنصر و ماد. مفید آنها را پس از تصفیه از ترکیب معدنی خارج میکنند ترکیبی که در طبیعت وجود دارد و بهمان صورت از معدن استخراج شود . ۲ - سنگهای فلزی معدنی که در معدن با نا خالصیهای دیگر مخلوط هستند و باید جهت استخراج فلز تصفیه شوند کلوخه سنگ معدنی . یا کانیها . ( اسم ) ترکیبات مختلفی که در طبیعت وجود دارند و تشکیل ذخایر معدنی را میدهند معدنیها .
از شاعران ترک و نثر نویسانی بود که سعی داشتند از نفوذ فارسی در تالیفات خود احتراز جویند

فرهنگ اسم ها

اسم: کانی (دختر) (فارسی، کردی) (طبیعت) (تلفظ: kāni) (فارسی: کاني) (انگلیسی: kani)
معنی: معدنی، استخراج شده از معدن، ( به مجاز ) دارای ارزش و قیمت، ( کان، ی ( پسوند نسبت ) )، منسوب به کان، مربوط به کان، استخراج شده از کان، ( کان + ی ( پسوند نسبت ) )، چشمه آب، کنایه از تازگی و نشاط است

فرهنگستان زبان و ادب

{mineral} [زمین شناسی] 1. عنصر یا ترکیب طبیعی غیرآلی (معدنی ) با ساختار درونی منظم و شکل بلوری و خواص فیزیکی ویژه 2. هر مادۀ طبیعی غیرآلی (معدنی ) متـ . مادۀ معدنی * مصوب فرهنگستان اول

دانشنامه عمومی

کانی ( به انگلیسی: Mineralk ) یا ماده معدنی، ماده ای طبیعی، جامد و متبلور است که ترکیب شیمیایی نسبتاً ثابتی دارد و در ترکیب سنگ های پوسته زمین یافت می شود و دارای فرمول شیمیایی و ساختمان اتمی مشخص است و در صنایع مختلف مانند خمیردندان سازی، ساعت سازی و مولکول است، با این تفاوت که کانی نه می تواند همیشه از یک عنصر تشکیل شده باشد و نه تعریف مولکول را به طور کامل بتواند داشته باشد؛ بلکه کانی کوچک ترین جز از یک ماده معدنی است که به سبب ویژگی های منحصر بفردی ( منظور ساختار اتمی و نوع ترکیب مولکولی یا شیمیایی ) که دارد، باعث متفاوت بودن آن ماده معدنی از دیگر مواد معدنی خواهد شد. به طور مثال، اگر خاک رس را در نظر بگیریم، کانی های تشکیل دهنده آن ( کائولینت، مونت موریلونیت، ایلیت ) باعث شده است که رس دارای ویژگی منحصر به فردی باشد، که از آن به عنوان رس تلقی شود؛ یعنی اگر از دیگر کانی ها در اندازه رس استفاده کنیم ( مانند خاک که به سبب تراش کاری و صیقل دادن سنگ در حد میکرون از دستگاه برش کاری ریخته می شود ) ، هرگز ویژگی کانی رس را آن کانی نخواهد داشت؛ زیرا کانی رس دارای آرایش اتمی و ترکیب شیمیایی منحصر به خود است که از آن در علم زمین شناسی به عنوان کانی یاد می شود. [ نیازمند منبع]
برخی کانی ها از یک عنصر خالص و بسیاری از آن ها از دو یا چند عنصر درست شده اند. واژه کانی از واژه فارسی کان گرفته شده است که به آن سنگ معدن نیز گفته می شود؛ بنابراین، کانی به ماده ای گفته می شود که به طور طبیعی از معدن ( کان ) به دست می آید و معدن بخشی از پوسته زمین است که در آن به اندازه چشم گیری کانی یافت می شود. موادی مانند شیشه، چینی، آلیاژهای گوناگون که انسان آن ها را ساخته است و موادی مانند مروارید، صدف، استخوان، عاج و بسیاری دیگر که جان داران می سازند، کانی نیستند.
تنها استثناء از این تعریف گرافیت و زغال سنگ است که در حقیقت منبعی آلی دارند ولی در مسیر تکامل خود دستخوش تغییرات بسیار شده اند و در حقیقت به طور مستقیم ریشهٔ آلی ندارند. [ نیازمند منبع]
مسئلهٔ دیگر یخ است، که بیشتر زمین شناسان طبق تعریف، آن را کانی می دانند. [ نیازمند منبع] نفت را نیز گروهی از زمین شناسان کانی می دانند. [ نیازمند منبع]
• کانی ها همگن اند، یعنی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی همهٔ ذره های سازندهٔ آن ها یکسان است. برای مثال، اگر یک قطعه هالیت یا نمک خوراکی را به تکه های بسیار کوچکی بشکنیم، همهٔ ذره های به دست آمده، مزهٔ شوری دارند؛ به سادگی در آب حل می شوند و دیگر ویژگی های نمک را نشان می دهند.
• کانی ها جامد و بلوری اند: یعنی، ذره های سازندهٔ آن ها براساس نظم و قانون معینی کنار هم قرار گرفته اند؛ به نحوی که، همه سطح های بیرونی یک کانی، صاف است. شکل بلوری و منظم کانی ها از آرایش اتم ها و مولکولهای درونی آن ها ناشی می شود.
• هر کانی ترکیب شیمیایی ثابتی دارد. برای مثال، پیریت همیشه FeS۲ و کلسیت همواره CaCO۳ است. البته، در برخی کانی ها ممکن است نسبت برخی عنصرها تغییر کند. برای مثال، در کانی الیوین FeMgSiO۴ ممکن است درصد آهن و منیزیم از بلوری به بلوری دیگر، از ۰ تا ۱۰۰٪ تغییر کند.
• برخی کانی ها، مانند طلا، از یک عنصر درست شده اند. البته، طلا کم تر به صورت خالص یافت می شود. بلورهای مکعبی و زرد رنگ طلا، اگر با نقره همراه باشند، روشن تر و اگر با مس همراه باشند، قرمزتر به نظر می رسند. بسیار از کانی ها از دو یا چند عنصر متفاوت هستند که مادهٔ مرکبی را به وجود آورده اند. برای مثال، فراوان ترین کانی، یعنی کوارتز، ترکیبی از سیلیسیم و اکسیژن است.
کانی (داغستان). کانی ( به لاتین: Kani ) یک منطقهٔ مسکونی در روسیه است که در شهرستان کولینسکی واقع شده است.
کانی (قشم). کانی، روستایی در دهستان دولاب بخش حرا شهرستان قشم در استان هرمزگان ایران است.
مردم این روستا مانند دیگر روستاهای قشم مشغول به صیادی هستند ولی در سال های اخیر با توجه به رشد گردشگری در این منطقه برخی نیز از طریق حوزهٔ مورد نظر امرار معاش می کنند.
در روستای کانی به دلیل وجود دشت های زیاد و نوع خاک و محیط متناسب برای پرورش آبزیان از این موقعیت برای رشد اقتصاد و تولید استفاده شده و هم اکنون روستای کانی به عنوان یکی از مکان های شناخته شده در حوزهٔ پرورش آبزیان در کشور شناخته می شود؛ هم چنین اولین مزرعه پرورش میگو متراکم و به روش پیشرفته در جزیرهٔ قشم نیز در این روستا قرار دارد و مزارع پرورش میگو باعث ایجاد اشتغال بسیار خوبی برای افراد گشته است.
از جاذبه های طبیعی در این منطقه می توان به وجود گنبد و غار نمکی، کوه بوخو، دیواره قاضی، دره شوره و چشمه های نمکی نام برد.
از افراد معروف و بزرگ روستای کانی می توان به ابراهیم رووا ( ابراهیم ناصحی ) و علی عبدالله ( علی شافعی ) ، شیخ مکتوب شافعی و ملا نام برد که در سراسر جزیره شناخته شده بودند و در دوره خود از شخصیت های مهم غرب جزیره به شمار می رفتند.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت این روستا برابر با ۳۳۷ نفر ( ۷۴ خانوار ) بوده است.
کانی (مجارستان). کانی ( به مجاری: Kány ) یک منطقهٔ مسکونی در مجارستان است که در بورشود - آبااوی - زمپلن واقع شده است.

دانشنامه آزاد فارسی

کانی (mineral)
جسم معدنی طبیعی، با ترکیب شیمیایی خاص و ساختار درونی منظم و تکراری. کانی ها، به شکل بلوری۱ یا اشکال دیگر، اجزای سازنده سنگ ها۲یند. در تداول عام، کانی جسمی است که برای معدن کاری اهمیت اقتصادی دارد. این تعریف شامل زغال سنگ و نفت نیز می شود، هرچند منشأ آلی دارند. فرآیندهای تشکیل کانی عبارت اند از ۱. ذوب سنگ پیشین و تبلور متعاقب کانی، برای تشکیل سنگ های آتشفشانی۳ یا ماگمایی۴؛ ۲. هوازدگی۵ سنگ های رخنمون در سطح زمین، اختلاط و جابه جایی آن ها با آب های سطحی، یخ یا باد؛ و تشکیل رسوبات؛ ۳. تبلور مجدد۶ براثر افزایش دما و فشار در اعماق، و تشکیل سنگ های دگرگونی۷. معمولاً کانی ها به ماگمایی، رسوبی۸، و دگرگونی۹ طبقه بندی می شوند. بعضی از کانی های ماگمایی عبارت اند از فلدسپات ها۱۰ و کوارتز۱۱، پروکسن ها۱۲، آمفیبول۱۳، میکا، و اولیوین۱۴ که از سنگ های غنی از سیلیس ذوب شده در پوستۀ زمین یا از گدازه۱۵ های آتشفشانی خروجی متبلور می شوند. رایج ترین کانی های رسوبی عبارت اند از ماسه۱۶، کانی های خاک رس و کربنات ها۱۷، عمدتاً کلسیت۱۸، آرگونیت۱۹، و دولومیت۲۰ های متراکم یا مخلوط آن ها. برخی از کانی های دگرگونی عبارت اند از آندالوزیت۲۱، کوردیریت۲۲، گارنت۲۳، تری مولیت۲۴، لاوسونیت۲۵، پومپلیت۲۶، گلوکوفان۲۷، ولاستونیت۲۸، کلریتا۲۹، میکاها۳۰ و هورنبلند۳۱، استارولیت۳۲، کیانیت۳۳، و دیوپسید۳۴.crystallinerocksvolcanic rocksmagmatic rocksweatheringrecrystallizationmetamorphic rockssedimentarymetamorphicfeldsparsquartzpyroxenesamphibolesolivineslavasandcarbonatesaragonitedolomiteandalusitecordieritegarnettremolitelawsonitepumpellyiteglaucophanewollastonitechloritemicashornblendestaurolitekyanitediopside