چرت

لغت نامه دهخدا

چرت. [ چ ُ ] ( اِ )غنودگی و پینکی و حالت نیم خواب. ( ناظم الاطباء ). خواب کمی نشسته یا درازکشیده. ( از فرهنگ نظام ). حالت آنکه او را خواب آمده ، لکن میخواهد بیدار ماند و پیاپی پلک های او بهم آید و باز گشاده شود. پی درپی چشم بر هم نهادن و باز کردن از غلبه خواب. گرانی در چشم آنگاه که خواب غلبه کند. سِنَة. وَسَن. نُعاس. فرناس.
- چرت پاره شدن ؛ معتادان به افیون در حال نشوه ازین سم شوم چون آوازی بلند و ناگهانی شنوند بهراسند و آنان را افاقه گونه ای دست دهد که آنرا ناگوار دارند، و از آن به چرت پاره شدن عبارت کنند، و این تعبیر را در نظایر این مورد نیز بمزاح گویند، نظیر: دو مثقال تریاک ضرر خورد. ( امثال و حکم دهخدا ).
- امثال :
چرت میزند بهتر از مرشد ؛ البته شیوخ طریقت صوفیه را در مراقبه و گاهی خلسه ، ظاهری چون مردمان چرت زن و صاحب پینکی و سبات باشد، عبارت مزبور ظاهراً مزاحی بوده و با مریدی که تنها از مراتب سلوک همان چرت زدن را میدانسته است گفته اند. ( امثال و حکم دهخدا ).
|| خواب کوتاه. خواب اندک. || این لفظ در ترکی بمعنی کسی است که از کسالت یا اثر استعمال مخدری پینکی میرود. ( فرهنگ نظام ). رجوع به پینکی شود.

فرهنگ معین

(چُ ) (اِ. ) خواب سَبُک ، حالت بین خواب و بیداری .

فرهنگ عمید

حرف یاوه و بی معنی، چرت وپرت.
* چرت وپرت: [عامیانه] = چرت
حالت بین خواب و بیداری، خواب سبک، غنودگی، پینکی.
* چرت زدن: (مصدر لازم ) [عامیانه] اندکی خوابیدن، به خواب کوتاه رفتن.

فرهنگ فارسی

حالت بین خواب وبیداری، خواب سبک، غنودگی، پینکی، حرف یاوه وچرندوبی معنی، چرت وپرت هم میگویند
( اسم ) حالت بین خواب و بیداری خواب سبک پینکی .

دانشنامه عمومی

چُرت یک خواب کوتاه است که بیشتر در طول روز و ساعت بیداری انجام می شود و چیزی غیر از خواب شب است. چرت زدن پاسخی است به احساس خواب آلودگی که ممکن است در هنگام روز پیش آید و یک خواب دو یا چندمرحله ای است. شیوه برخورد با خواب در ساعات کاری در کشورهای گوناگون، متفاوت است. انتظار می رود که بچه ها و سالمندان در طول روز اندکی بخوابند.
چرت زدن در هنگام روز از دید فیزیکی و روانی برای انسان مفید است. ۲۰ دقیقه خواب در روز باعث تازگی ذهن می شود، هشیاری سراسری را افزایش می دهد، کارایی و خلقیات فرد را بهبود می بخشد. چرت روزانه برای قلب نیز می تواند خوب باشد. در پژوهشی که در یونان انجام شد روشن شد که مردانی که دست کم در سه روز از هفته چرت روزانه دارند ۳۷ درصد کمتر به مشکلات قلبی دچار می شوند.
چرت (سنگ). چِرت ( به انگلیسی: Chert ) چرت، یک واژهٔ عمومی برای رسوبات سیلیسی ریزدانه، با خاستگاه شیمیایی، زیست شیمیایی یا زیست ژنیکی است. چرت، معمولاً یک سنگ فشرده خیلی سخت است که با شکستگی صدفی خرد می شود. چرت ها معمولاً دارای سختی بالایی هستند و بعد از ضربه شکستی صدفی و لبه های تیز پیدا می کند. این سنگ ها هم به صورت گره دار و هم لایه لایه دیده می شوند. چرت نوعی سنگ رسوبی ریزدانه میکروکریستالین یا کریپتوکریستالین و پُر از سیلیکا است که ممکن است دارای سنگواره های کوچک باشد.
رنگ آن از سفید تا سیاه متغیر است ولی بیشتر به رنگ خاکستری، قهوه ای، قهوه ای متمایل به خاکستری و سبز روشن تا قرمز زنگ زده دیده می شود. رنگ آن نشان دهنده وجود عناصر گوناگون در سنگ است. رنگ های قرمز و قهوه ای مربوط به وجود آهن بر اثر فرایند شیمیایی اکسایش - کاهش است.
برخی از گونه های چرت، نام ویژه ای دارند.
• سنگ آتشزنه بیشتر به عنوان برابر چرت و به ویژه برای ندول های چرتی موجود در گل سفیدهای کرتاسه به کار می رود.
• یشم به گونه ای چرت قرمز گفته می شود که رنگ قرمز آن ناشی از هماتیت ریزپراکنده است. این گونه چرت به صورت بین لایه ای با کانی های آهن در سازندهای آهن دار پرکامبرین قرار دارد و ژاسپلیت را پدیدمی آورد.
• مولایت ( یا «پورسلانیت» ) به سنگ های سیلیسی ریزدانه با بافت و شکستگی، مانند سرامیک چینی بدون لعاب گفته می شود. همچنین واژه مولایت برای رس سنگ های اوپالی که بیشتر از CT پدید آمده اند به کار می رود.
در دوره های زمین شناسی، چرت ها همواره به دسته های لایه لایه و ندولی تقسیم می شوند. چرت های لایه لایه، بیشتر با سنگ های ولکانیکی همراه هستند و خاستگاه آنها ولکانیکی با بیوژنیک سیلیس است. برابر امروز بسیاری از چرت های لایه لایه قدیمی، لَجَن های رادیولر و دیاتومه هستند که نواحی گسترده ای از کف اقیانوس های عمیق را می پوشاند. چرت های ندول، بیشتر در سنگ های آهکی و تا اندازه ای در گل سنگ ها و سنگ های تبخیری گسترش دارند. بیشتر چرت های لایه لایه، انباشته های نخستین هستند؛ از سوی دیگر، بیشتر چرت ها دیاژنتیک هستند و با جانشینی پدید آمده اند. اینگونه چرت ها نشان دهنده رسوبگذاری رسوبات پُر از سیلیس هستند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] چرت حالت بین خواب و بیداری است. از آن در بابهای طهارت، صلات و قضاء سخن رفته است.
چرت مرحله آغازین خواب (حالت بین خواب و بیداری) است.
احکام چرت
چرت زدن- بدون خواب رفتن- وضو را باطل نمی کند. نمازگزاردن در حال چرت زدن مکروه است. از جمله حالاتی که قضاوت کردن در آن حال مکروه است، حالت چرت و چیره شدن خواب بر قاضی است.