فراغت. [ ف َ غ َ ] ( ع مص ) پرداختن. فراغ. رجوع به فراغ شود. || ( اِمص ) فرصت و مهلت. ( ناظم الاطباء ). مجال : دوست دیوانی را فراغت دیدار دوستان وقتی بود که از عمل فروماند. ( گلستان ).|| آسایش و آرامی و استراحت. ضد گرفتاری از کار و شغل. ( ناظم الاطباء ). آسودگی. آرامش : بر جایهای ایشان نشینند و با فراغت روزگاری کرانه کنند. ( تاریخ بیهقی ). در هر چیزی که از آن راحتی وفراغتی به دل وی پیوندد، مبالغتی تمام باشد. ( تاریخ بیهقی ). پنداشتم که خداوند به فراغتی مشغول است ، به گمان بودم از بار یافتن و نیافتن. ( تاریخ بیهقی ). تنت گور است و پا الحد، دلت تابوت و جان مرده فراغت روضه خرم ، مشقت دوزخ نیران.ناصرخسرو ( دیوان ص 358 ).اکنون چیزی اندیشیده ام که تو رااز آن فراغت باشد. ( کلیله و دمنه ). هرچه امن و فراغت است و کفاف یافت خاقانی از جهان هرسه.خاقانی.تیرباران بلا پیش و پس است از فراغت سپری خواهم داشت.خاقانی.ز بهر فراغت سفر میگزینم پی نزهت اندر قضا میگریزم.خاقانی.بخت غنوده به درد دل غنوم شب گر به فراغت غنودمی ، چه غمستی.خاقانی ( دیوان ص 805 ).زیر آن تخت پادشاهی تاخت به فراغت نشستگاهی ساخت.نظامی.چو برگفت این سخن شاپور هشیار فراغت خفته گشت و عشق بیدار.نظامی.چو در بند وجودی راه غم گیر فراغت بایدت راه عدم گیر.نظامی.ملک فراغت زیر نگین رزق معلوم. ( گلستان ). مور گرد آورد به تابستان تا فراغت بود زمستانش.سعدی ( گلستان ).فردا که سر ز خاک برآرم اگر تو را بینم فراغتم بود از روز رستخیز.سعدی.اگر توفارغی از حال دوستان یارا فراغت از تو میسر نمیشود ما را.سعدی.سرمنزل فراغت نتوان ز دست دادن ای ساروان فروکش کاین ره کران ندارد.حافظ.رجوع به فراغ شود. || فراموشی. ( ناظم الاطباء ) : در بزرگی و گیرودار عمل ز آشنایان فراغتی دارند.سعدی ( گلستان ). || بی اعتنایی و وارستگی : درویش از آنجا که فراغت ملک قناعت است التفاتی نکرد. ( گلستان ). || پروا. ( لغت فرس اسدی ).
فرهنگ معین
(فَ غَ ) [ ع . فراغة ] ۱ - (مص ل . ) بی - تاب شدن . ۲ - (اِمص . ) بی تابی ، ناشکیبایی . ۳ - در فارسی به معنی آسودگی ، آسایش .
فرهنگ عمید
۱. آسایش، راحتی، آسودگی: مور گرد آوَرَد به تابستان / تا فراغت بُوَد زمستانش (سعدی: ۱۶۳ ). ۲. (اسم ) فرصت، امکان: نه فراغت نشستن نه شکیب رخت بستن / نه مقام ایستادن نه گریزگاه دارم (سعدی۲: ۴۹۹ ). ۳. به پایان رساندن کاری و رهایی یافتن ازآن. ۴. [قدیمی، مجاز] بی نیازی: گر دوست را به دیگری از من فراغت است / من دیگری ندارم قائم مقام دوست (سعدی۲: ۳۵۸ ). * فراغت یافتن: آسوده شدن از کاری، آسودگی یافتن.
فرهنگ فارسی
بی تاب شدن، بی آرامی، ناشکیبایی، اضطراب، درفارسی به معنی آسودگی و آسایش و آسودگی ازکاروشغل میگویند ( مصدر ) پرداختن از فراغ ۲ - ( اسم ) آسایش استراحت آسودگی آرامش . توضیح در لغت عربی به معنی اضطراب است و فراغ به معنی آسایش است ولی در فارسی فصیحان آن را به معنی آسایش و آسودگی به کار برده اند : چو بر گفت این سخن شاپور هشیار فراغت خفته گشت و عشق بیدار . ( نظامی . خسرو شیرین ۳ ) ۵۴ - بی اعتنایی وارستگی ۴ - ( اسم ) فرصت مجال . یا فراغت حاصل کردن . ۱ - آسوده شدن ۲ - به پایان بردن کاری را ( درین معنی بااز آید )
ویکی واژه
فراغة بی - تاب شدن. بی تابی، ناشکیبایی. در فارسی به معنی آسودگی، آسایش.
