آکادمی

آکادمی (academy)
(در یونانی: آکادمیا) در اصل، مدرسۀ فلسفی یونانی که افلاطون آن را در باغ های آکادمه، متعلق به پهلوانی با نام آکادموس، در شمال غربی آتن تأسیس کرد. این مدرسه، و سایر مدارس غیردینی یا کافرکیشانه به دستور یوستی نیانوس اول، امپراتور بیزانس، در ۵۲۹م تعطیل شد. نخستین آکادمی (به معنای امروزیِ کلمه، یعنی انجمنی به رسمیت شناخته شده که برای پیشبرد یک یا چند رشته از هنرها و علوم تأسیس شده باشد) موزۀ اسکندریهبوده است که در قرن ۳پ م بطلمیوس سوتر، بنیاد نهاد. شارلمانی در ۷۹۶م، به پیشنهاد آلکوئین، مدرسه یا مؤسسه ای شبیه به آکادمی در کلیسای سن مارتنِ شهر تور بنا نهاد. نظام آکادمی پس از مرگ افلاطون تغییراتی یافت که بر مبنای آن دوره های مختلف آکادمی را چنین ترسیم کرده اند: آکادمی افلاطون، ۳۹۸ـ۳۴۷پ م؛ آکادمی قدیمبه سرپرستی اسپوزیپوس، کسنوکراتس، پولمو؛ آکادمی میانه (وسطا)به سرپرستی آرکستیلائوس؛ آکادمی جدیدبه سرپرستی کارنیادس. پس از آن نیز دو آکادمی دیگر تأسیس شد: آکادمی چهارمرا فیلون لاریساییو آکادمی پنجمرا آنتیوخوس آسکالونیپایه نهادند. آکادمی اخیر در ۷۹پ م تعطیل شد. تا دورۀ رنسانس، صومعه ها و دیرها را، مخصوصاً در اروپا و امریکا، که دبیرستان های مذهبی نیز به شمار می آمدند، آکادمی می خواندند بعدها یعنی پس از دوران قرون وسطا و رنسانس، این عنوان، معنایی غیر دقیق یافت و انواع مؤسساتی را شامل بود که در آن فنونی چون اسب سواری، شمشیربازی، رقص و غیره تعلیم داده می شد. پس از این دوران، آکادمی به انجمن های ادیبان و دانشمندان و هنرمندان اطلاق شده است مانند آکادمی ونیز که آکادمی نو یا نئاکادمیانامیده می شد و در ۱۵۰۰ برای احیای زبان و فرهنگ یونانی تأسیس شد؛ آکادمی هلندیان، در ۱۶۱۷ در هلند به منظور آموزش ریاضیات، فلسفه و زبان شناسی شکل گرفت؛ آکادمی فرانسه، که در ۱۶۳۵ بنیاد نهاده شد و الگوی تمامی آکادمی های جهان بوده است و آکادمی سلطنتی هنرهاکه در ۱۷۶۸ در انگلستان تأسیس شد. از آن پس آکادمی های بسیاری از کشورهای مختلف تأسیس شده است. این اصطلاح را امروزه در ایران فرهنگستان می نامند. قدیمی ترین فرهنگستان ایران در ۱۳۱۴ش تأسیس شد که صرفاً در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی فعالیت داشت. امروزه این فرهنگستان با نام فرهنگستان زبان و ادب فارسی به کار خود ادامه می دهد (نیز← فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی).
فرهنگستان های دیگر عبارت اند از: فرهنگستان هنر (تأسیس ۱۳۷۸ش)، فرهنگستان علوم (تأسیس ۱۳۶۹ش) و فرهنگستان علوم پزشکی (تأسیس ۱۳۶۹ش).