آنتی‌بیوتیک
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
فرهنگستان زبان و ادب
[پزشکی] ← پادزیست
دانشنامه عمومی
آنتی بیوتیک های گسترده اثر، آن هایی هستند که در برابر گونه های مختلف میکروارگانیسم ها فعال هستند. مانند تتراسایکلین که در برابر بسیاری از باکتری های گرم مثبت، کلامیدیا، مایکوپلاسما و ریکتزیاها مؤثر است. آنتی بیوتیک های با دامنهٔ محدود، آن هایی هستند که تنها در برابر یک میکروب یا دامنهٔ بسیار محدودی از میکروب ها فعال هستند؛ مانند وانکومایسین که بیشتر دربرابر کوکسی های گرم - مثبت مانند استافیلوکوک ها و انتروکوک ها مورد استفاده قرار می گیرد.
آنتی بیوتیک ها، ترکیباتی شیمیایی هستند که از دو راه طبیعی و ساختگی به دست می آیند. آنتی بیوتیک های طبیعی از میکروارگانیسم هایی مانند قارچ ها و باکتری ها گرفته می شوند و گروه دیگر، با طی فرآیندهای شیمیایی و آزمایشگاهی تولید می شوند. آنتی بیوتیک ها به دو گروه عمده تقسیم می شوند:
آنتی بیوتیک های باکتری کش، که باعث کشتن سلول بیماری زا می شوند و آنتی بیوتیک های مهارگر باکتری، که باعث توقف رشد باکتری های بیماری زا می شوند.
مدت ها پیش از کشف پنی سیلین بشر آموخته بود به طور تجربی برخی مواد خام را به عنوان عامل ضدمیکروب به کار گیرد. ۶۰۰–۵۰۰ سال پیش از میلاد، چینی ها شیره کپک زده لوبیای شور را برای درمان عفونت ها به کار می بردند. اصطلاح آنتی بیوز ( Antibiosis ) نخستین بار در سال ۱۸۸۹ به وسیلهٔ ویلمین برای توجیه ماهیت رقابتی جوامع زیست شناختی که در آن تنها قوی ترین و اصلح ترین زنده می ماند به کار برده شد و چند سال بعد این اصطلاح برای آنتاگونیسم میکروارگانیسم ها نیز مورد استفاده قرار گرفت.
کشف نخستین ماده آنتی بیوتیک به سال ۱۹۲۸ توسط الکساندر فلمینگ صورت گرفت، او به طور اتفاقی متوجه اثر ضدباکتریایی مادهٔ مترشحه توسط قارچ پنی سیلیوم نوتاتوم شد. هاوارد فلوری، این ماده را تخلیص کرد و با تجویز آن، موفق به درمان عفونت ها به روش سیستمیک شد. پس از این یافته، دانشمندان، مواد طبیعی دیگری را هم به عنوان آنتی بیوتیک از جمله تتراسایکلین، استرپتومایسین و سفالوسپورین ها به دست آوردند. پس از شناسایی ساختار این مواد توسط شیمیدان ها، با ایجاد تغییرات در آن ها گونه های صناعی آنتی بیوتیک ها تولید شدند. در نهایت گونه های جدید کاملاً صناعی آنتی بیوتیک ها با اثربخشی بیشتر و ثبات شیمیایی بیشتر نیز تولید شدند.
دانشنامه آزاد فارسی
دارویی برای نابودکردن و یا جلوگیری از رشد باکتری ها و قارچ ها. این دارو از موجودات زنده ای نظیر قارچ ها و باکتری ها به دست می آید که همین ویژگی آن را از میکروب کش های مصنوعی متمایز می کند. پنی سیلین نخستین آنتی بیوتیکی بود که در ۱۹۴۱ متداول شد و اندکی پس از آن کلرآمْفِنیکُل، سِفالوسپورین، اریترومایسین، تتراسیکلین و آمینوگلیکوزید نیز به آن پیوستند. در ۱۹۸۹ مجموعه ای از آنتی بیوتیک های چندمنظوره، پدید آمدند که نخستین آن ها سیپروفلوکساسین بود. هر آنتی بیوتیک و هر گروه از آنتی بیوتیک ها به شیوه ای متفاوت عمل می کنند و علیه یک عامل بیماری زای خاص یا طیف گسترده ای از عوامل بیماری زا مؤثر واقع می شوند. پس از آن که عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها همچون مسمومیت زایی، حساسیت و مقاومت باکتری ها بهتر شناخته شد، در استفاده از آن ها دقت بیشتری به عمل می آید. باکتری ها در برابر مصرف مکرر یا ناکافی آنتی بیوتیک ها مقاومت می کنند؛ بنابراین برای غلبه بر آن ها، پیوسته آنتی بیوتیک های پیشرفته مورد نیاز است.
ویکی واژه
به ماده‌ای که مانع ادامه حیات و تکثیر و رشد دسته‌ای از باکتری‌ها و عوامل بیماری زا شود، گویند. پادزهر، پادزیست.
