ابوالهول

لغت نامه دهخدا

ابوالهول. [ اَ بُل ْ هََ ] ( اِخ ) پیکری از سنگ برآورده بشکل شیری خفته و سینه و روی آن بصورت آدمی ، نزدیک هرم کئوپس بفاصله کمی از منف در مصر سخت مهیب و بالای آن هفده گز و درازا سی و نه گز است و چون بدانجا دائماً ریگ این پیکر را می پوشاند تاکنون چندین بار ناگزیر شده اند که آنرا از زیر ریگ بیرون آرند.
فیروزآبادی گوید: آن پیکریست بشکل سر مردم نزدیک هرمان به مصر و گویند آن طلسم رمل است و ابن جبیر در رحله خودنام آنرا ابوالأهوال آورده است و دمشقی در نخبةالدهر گوید آن صورت زهره است و صابیان گمان برند که طرب و فرح مرد و زن و جوان و کودک از اوست - انتهی. و این ابوالهول از زمان فراعنه مانده است و نام ابوالهول از نام قبطی آن «بلهیت » یا «بلهیب » مشتق است و بزمان فاطمیان همان نام قبطی او معروف بوده است و مقریزی او را «بوالهوبه » نامیده است. «با» در لغت قبطی حرف تعریف است عرب آنرا با همزه ترکیب کرده ابا و ابو ساخته است. و جهال عرب گمان میکردند که آن طلسمی است و پیکری دیگر که در ساحل مقابل نیل بصورت زنی است معشوقه اوست و گاه گمان میبردند که آن طلسمی است که برای نگاه داشتن فسطاط از طغیان نیل کرده اند. و رجوع به ابوالأهوال شود.
ابوالهول. [ اَ بُل ْ هََ] ( اِخ ) الحمیری. شاعری از عرب معاصر مهدی و رشید عباسی و فضل بن یحیی بن خالدبن برمک. و ابن الندیم گوید او را پنجاه ورقه شعر است. رجوع به کتاب الحیوان جاحظ ج 5 ص 30 و رجوع به کتاب الجماهر بیرونی ص 252 شود.

فرهنگ معین

( ~. هُ ) [ ع . ] (ص مر. ) ۱ - ترس آور، هراس انگیز. ۲ - یکی از عجایب هفتگانه جهان در مصر.

فرهنگ عمید

هرچیز ترس آور و هراس انگیز.

فرهنگ فارسی

ترس آور، هراس انگیز، مجسمهای که مصریان قدیم ازسنگ ساخته اند
شاعری از عرب معاصر مهدی و رشید عباسی

دانشنامه عمومی

ابوالهول ( به لاتین: Sphinx ) موجودی افسانه‏ ای است با سر انسان، بدن شیر و بالهای عقاب.
در سنت یونانی ابوالهول موجودی خیانت ‏پیشه و بیرحم با سر یک زن، بدن یک شیر و بالهای یک پرنده. برطبق اسطوره‏ های یونانی او آنهایی که با او رو در رو می ‏شود را با پرسیدن یک چیستان به چالش می‏ کشد، و آنها که در پاسخ ناموفق باشند را کشته و می‏ خورد. این نسخه مرگبار ابوالهول در اسطوره و درام اودیپ ظاهر شده است.
در اسطوره ‏شناسی مصری، به عکس، ابوالهول نوعا به عنوان یک مرد تصویر شده و خیرخواه تلقی می‏ شود، گرچه با قدرتی به همان توحش نسخه یونانی. هردو ابوالهول یونانی و مصری به عنوان نگهبان انگاشته می‏ شدند، مجسمه ‏های آنها اغلب در طرفین معابد قرار می ‏گرفتند.
در دوران رنسانس ابوالهول در هنرهای تزئینی اروپا احیا شد. در طی این دوران تصاویر ابوالهول در ابتدا شبیه به نسخه مصر باستانش بود، اما بعدها هنگامیکه وارد دیگر فرهنگها شد، قسمتی به خاطر ترجمه ‏های متفاوت توضیحات نسخه اصلی، و قسمتی از طریق تکامل ایده ابولهول از طریق ادغام آن در دیگر سنن فرهنگی، اغلب به گونه‏ای کاملا متفاوت انگاشته شد.
به هر حال تجسم ابوالهول عموما با سازه‏ های بزرگ معماری، مانند مقبره ‏های سلطنتی یا معابد مذهبی، در ارتباط است. مجسمه های زیادی از این موجود ساخته شده و معروف ترین آن ها ابوالهول بزرگ که در مصر قرار دارد از صخره ای یکپارچه تراشیده شده است و ۳۰ متر ارتفاع و ۷۰ متر طول دارد.
اسرارآمیز بودن ابوالهول احتمالاً در ارتباط با تعهد و ادای سوگند هنرمندان و خالقین اساطیر است که بر اساس آن موظف به حفظ اسرار و رموز عقاید و اندیشه های فرهنگی و عرفانی آثار خود بوده اند. [ نیازمند منبع] این موجود افسانه ای بیش از هر پدیده دیگری در ادبیات و فرهنگ، اقتدار اسطوره ای خود را تثبیت نموده و به نماد اعلی و عمیق علم و دانائی و همچنین نمودی از هلاک و نیستی شهرت یافته است. [ نیازمند منبع] بسیاری از هنرپیشگان زن سینمای قرن بیستم که اسرارآمیز، شهوانی، حیله گر و مرموز بوده اند به ابوالهول مصری واقع در جیزه تشبیه شده اند. [ نیازمند منبع] همچنین گفتنی است که این بنا بزرگ ترین بنای تاریخی مصر است. [ نیازمند منبع]
ابوالهول هیکل عظیم ( به یونانی: اِسفیگا ) اساطیری است که هنرمندان مصری و به تقلید آنان هنرمندان یونانی، به کرات از آن مجسمه ساخته اند. ابوالهول نام حیوان موهومی است که به هیاکل مختلف مجسم می کردند. در مصر ابوالهول را به شکل شیری نقش می کردند که سر او به صورت سر مردی بود. احتمالاً این هیاکل را به قصد تعظیم و تکریم نیت که به زعم مصری ها الهه حکمت و دانش بود برپا می کردند. در خرابه های بلاد باستانی مصر ابوالهول های بسیار مشاهده می شود که از یکپارچه سنگ ساخته شده و از همه بزرگ تر را ابوالهول خوانند که در بین دو هرم واقع شده و تنه این هیکل در زیر ریگ ها مدفون و پوشیده بوده است و فقط سینه و سر او خارج از ریگ مشاهده شد که بیست و هشت متر ارتفاع دارد؛ که بعداً از زیر شن خارج شد.
ابوالهول (فیلم ۱۹۳۳). ابوالهول ( انگلیسی: The Sphinx ) فیلمی در ژانر مرموز به کارگردانی فیل روزن و ویلفرد لوکاس است که در سال ۱۹۳۳ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به لیونل اتویل، پال هرست، رابرت الیس، ویلفرد لوکاس، و پائول فیکس اشاره کرد.
ابوالهول (فیلم ۱۹۸۱). ابوالهول ( انگلیسی: Sphinx ) فیلمی به کارگردانی فرانکلین جی شافنر است که در سال ۱۹۸۱ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به لسلی - آنه داون، فرانک لانگلا، جان گیلگد و جان ریس - دیویس اشاره کرد. بهروز وثوقی نیز دراین فیلم نقش کوتاهی بازی میکند.

دانشنامه آزاد فارسی

ابوالهول (Sphinx)
مجسمه ابوالهول، مصر
مجسمه ابوالهول، مصر
مجسمه ابوالهول، مصر
مجسمه ابوالهول، مصر
موجود اساطیری. در نقاشی های مصری، آشوری و یونانی به صورت شیری با سر انسان تصویر شده است. در یونان، ابوالهولِ تبس (طیوه)۱ بالدار بود، سینه هایی زنانه داشت و نشانۀ حکمت به شمار می رفت. کسانی را که نمی توانستند به معمای او پاسخ دهند می کشت؛ معما این بود که کدام جانور است که ابتدا روی چهار پا، بعد روی دو پا و سرانجام روی سه پا راه می رود. جواب انسان است (کودک، بزرگسال و فرد سالخورده که با عصا راه می رود). زمانی که اُدیپوس۲ به معمای او پاسخ داد، خودکشی کرد.نماد. از قدیمی ترین بناهای یادبود مجسمۀ ابوالهول بزرگ۳ در جیزه۴، در مصر، است که ۵۸ متر ارتفاع دارد و احتمالاً در فاصلۀ ۲۷۵۰ـ۲۹۰۰پ م ساخته شده است. این مجسمه، که گمان می رود نماد خِفرَع۵، شاه مصر، باشد، تن شیری نشسته را نشان می دهد که از گورستان سلطنتی و معابد کفن و دفن نگهبانی می کند. در دوره های بعد، آن را در مقیاس کوچک تر ساختند و معمولاً دو سوی خیابانی که به معبد می رسید را ردیفی از ابوالهول محصور می کرد. ابوالهول چندین بار میان شن دفن شده است، اما هربار آن را بیرون آورده اند. در طوماری از دودمان هجدهم به این رویداد اشاره شده است. نمونۀ دیگرِ یکی از قدیمی ترین مجسمه های ابوالهول متعلق به شاه پپی اول۶ است که آن را از گرانیت سرخ تراشیده اند و در موزۀ لوور۷ پاریس نگهداری می شود. در برخی از نقاشی های دینی مصر، شاه به صورت ابوالهولی تصویر شده که در حال تقدیم هدایایی به خدایان یا قلع و قمع دشمنان است. ایدۀ ابوالهول از مصر به آشور۸ و فنیقیه۹ و از آن جا به یونان راه یافت؛ نقش آن عموماً بر جواهرات ایرانی دیده شده است.