خرده‌اوستا

لغت نامه دهخدا

خرده اوستا. [ خ ُ دَ / دِ اَ وِ ] ( اِخ ) نام قسمتی از اوستای حاضر است که در زمان شاپور دوم ساسانی نوشته شده برای نماز و ادعیه روزانه و ایام متبرکه ماه و جشن های دینی و جز آن ، این ادعیه و صلوات را آباذرباد مهراسپندان موبدان موبد عصر شاه پور دوم از اوستا گرد کرده بهدینان را. ( یادداشت بخط مؤلف ). راجع به خرده اوستا و رابطه آن با سایر فصول اوستا مطالبی در زیر بطور مختصر از کتاب یشتها آورده میشود: اوستا مرکب است از پنج کتاب یا جزء: اول ، یسنا که مهمترین قسمت کتاب مقدس است و دارای 72 فصل یا «ها» می باشد، پنج گاتها جزء آن است. دوم ، ویسپرد که مجموعه ای است از ملحقات یسنا که ازبرای مراسم دینی ترتیب داده شده است و آن مشتمل بر 24 فصل یا «کرده » می باشد. سوم ، وندیداد که مطالب عمده آن راجع بقوانین مذهبی است و هر یک از 22 فصل آنرا یک فرگرد گویند. چهارم ، یشت. پنجم ، خرده اوستا که ازبرای نماز و ادعیه اوقات روز و ایام متبرکه سال و اعیاد مذهبی و غیره ترتیب داده شده است ، مندرجات خرده اوستا مثل سایر جزوات اوستا محدود بحدی نیست ، بسا از نسخ خطی قدیم دارای ادعیه ای است که در نسخه دیگر نیست ، همچنین قاعده ای ندارد که چند تا از یشتهاباید در جزء آن باشد ولی بدون استثناء تمام نسخ دارای هرمزدیشت و سروش یشت می باشد و بسا هم کلیه یشتها را جزء خرده اوستا می شمرند. بنابراین کلیه اوستا مرکب از چهار کتاب می باشد. ( از کتاب یشتها ج 1 ص 14 ).
در حاشیه برهان قاطع چ آمده است : خرده اوستا در پهلوی Apastak Xortak بمعنی اوستای کوچک ( یا مختصر )، این کتاب دینی را آذربد مهراسپند موبدان موبد عهد شاپور دوم ( 310 - 379 م. ) تدوین کرد و آن برای نماز و ادعیه اوقات روز و ایام متبرک ماه و اعیاد مذهبی سال و دیگر مراسم تخصیص داده شده. مطالب و دعاهای آن از اوستای بزرگ استخراج شده است. همه مندرجات خرده اوستا، بزبان اوستایی نیست بلکه بخش بزرگی از آن بزبان پازند و متعلق به ازمنه متأخر است.

فرهنگ فارسی

نام قسمتی از اوستای حاضر است که در زمان شاپور دوم ساسانی نوشته شده برای نماز و ادعیه روزانه و ایام متبرکه ماه و جشن های دینی و جز آن این ادعیه و صلوات را آبادر باد مهر اسپندان موبدان موبد عصر شاه پور دوم از اوستا گرد کرده بهدینانرا.

دانشنامه عمومی

خُرده اَوِستا ( خورده اوستا ) یکی از کتاب هایی است که مجموعه ای به نام اوستا را تشکیل می دهند. اوستا کتاب دینی زرتشتیان است.
خرده اوستا جوان ترین بخش اوستا و گزیدهٔ بخش هایی از یشت ها و یسنه است. موضوع خرده اوستا دعاهای کوتاه، نمازهای روزانه و سرودهای آیینی و سرودهایی درباره درگذشتگان است. این کتاب را آذرباد مهراسپندان تدوین کرده است.
نام این نسک در پارسی میانه خورتک اوستاک بوده؛ به معنای «اوستای کوچک».
این نسک دربرگیرندهٔ نمازها، نیایش ها و درودهایی است که زرتشتیان در هنگام های گوناگون شب و روز یا در جشن های دینی سال یا رویدادهای مهم خویش چون سدره پوشیدن و کُشتی بستن کودکان و عروسی و سوگواری، آن ها را می خوانند.
نسخه هایی که از خرده اوستا در دست است؛ یکی نیست و در برخی، دعاهایی افزوده دارد و در بخشی دیگر ندارد. به همین گونه میان خرده اوستاهای در دست در هندوستان و ایران نیز چندگونی دعاها دیده می شود و دشوار می توان دو نسخه از این نسک را یافت که محتوی یکسانی داشته باشد. تنها بخش ثابت در همهٔ خورده اوستاها هرمزدیشت است. مفسرین اروپایی بخش های دیگر اوستا را نیز به خرده اوستا چسبانده اند؛ ولی ابراهیم پورداوود خرده اوستا را بخش های زیر می داند:
• اشم وهو - یتا اهو
• نیرنگ کشتی بستن
• سروش باژ
• هوشبام
• پنج نیایش
• پنج گاه
• دوسی روزه
• چهارآفرینگان

دانشنامه آزاد فارسی

خُرْدِه اَوِسْتا
(یا: اوستای کوچک) منسوب به آذرباد مَهْرَسْپَندان، از بخش های پنج گانۀ اوستا. مجموعه ای حاوی دعاهای کوتاه خاص مؤمنان زردشتی، در برابر دعاهای خاص روحانیان است، که در موقعیت های خاصی مانند ایام متبرک ماه و اعیاد دینی خوانده می شود. بخش های مهم خرده اوستا عبارت اند از نیایش (نام پنج دعا که هریک از آن ها در مواقعی از روز یا ماه خوانده می شود، مانند خورشید نیایش)، گاه (دعاهایی که باید در پنج هنگام از شبانه روز خوانده شود)، ۳۰ روز (دعاهایی متعلق به هر یک از ۳۰ ایزدی که ۳۰ روز ماه به نام آن ها است)، آفرینگان (دعاهایی که همراه با اهدای نذورات خوانده می شود، مانند آفرینگانِ گاهان)، و شعرها و دعاهای کوتاه، مانند سه دعای معروف زردشتی، ازجمله یِتا اَهُو وَیریُو و سروش باج (دعای خاص ایزد سروش). در نسخه های گوناگون خرده اوستا متن هایی به پازند نیز مشاهده می شود.

ویکی واژه

خرده اوستا
بخش‌هایی از اوستای متأخر که شامل یشت‌ها و ویدودات است.[۱]
↑ پس از حمله اعراب مسلمان به ایران، بخش‌های اصلی اوستا نیست و نابود شد؛ مغان یا مجوسان ایرانی هنگام فرار به هندوستان آن بخش‌هایی را با خود بردند که جنبه تعالیم و فرایض دینی داشت، بدین منوال خرده اوستا همانطور که از اسمش پیداست اوستای کامل نیست قسمتی از آن است.