عبارت «اولیای دم» به افرادی گفته می‌شود که در مسائل قضایی و حقوقی، به ویژه در پرونده‌های مربوط به قتل یا صدمات جانی، حق قانونی دارند تا درباره مجازات قاتل یا مسئول حادثه تصمیم بگیرند یا درخواست قصاص، دیه یا رضایت کنند. این افراد معمولاً شامل نزدیک‌ترین خویشاوندان مقتول مانند پدر، مادر، همسر، فرزندان یا برادر و خواهر می‌شوند.
در نظام حقوقی، اولیای دم نقش مهمی در اجرای عدالت دارند و می‌توانند با بخشش یا گرفتن دیه از اجرای مجازات قصاص جلوگیری کنند. به عبارت دیگر، اولیای دم کسانی هستند که حق دارند جان یا حق زندگی فرد کشته شده را نمایندگی کنند و تصمیم بگیرند که آیا مجازات اجرا شود یا خیر. این مفهوم در قوانین کیفری بسیاری از کشورها وجود دارد و به حفظ حقوق خانواده مقتول کمک می‌کند.
