یراءون

ریشۀ واژۀ یَراءون را می‌توان در متون کهن لغوی و نیز در کتاب الکتاب اثر سیبویه، دانشمند برجستۀ نحو و زبان‌شناسی عربی، جستجو کرد. این کلمه از مادۀ «ر ء ی» مشتق شده و بر وزن یَفْعَلُونَ صرف می‌شود که بیانگر حالتی از خودنمایی و نمایش است. کاربرد این ریشه در زبان عربی، عمدتاً بر عمل نشان دادن چیزی به قصد فخر یا ریاکاری دلالت دارد و در متون دینی و ادبی، بار معنایی منفی آن پررنگ است.

در بررسی‌های آماری نیز، صورت‌های مختلف این ریشه، از جمله یَراءُونَ، به‌کرات در متون کهن دیده می‌شود. برای نمونه، مشتقات این ماده، همچون رائی و ریاء، بیش از سیصد بار در منابع معتبر لغوی و حدیثی ثبت شده‌اند که خود گواهی بر اهمیت این مفهوم در فرهنگ و ادبیات عرب است. این تکرار، نشان می‌دهد که پدیدۀ ریا و خودنمایی، از دیرباز به عنوان یکی از رذایل اخلاقی مورد توجه علمای اخلاق و مفسران بوده است.

بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که واژۀ یَراءون به‌صورت خاص، به عمل کسانی اشاره دارد که اعمال نیک خود را با قصد خودنمایی و به منظور جلب توجه دیگران انجام می‌دهند. این مفهوم در مقابل اخلاص قرار می‌گیرد و در شریعت اسلام، به‌عنوان عملی مذموم و باطل‌کنندۀ ارزش عبادات شناخته می‌شود. آشنایی با ریشه و معنای دقیق این قبیل واژگان، در فهم بهتر متون دینی و تحلیل درست مفاهیم اخلاقی بسیار سودمند خواهد بود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
رئی (۳۲۸ بار)