«مشائخ» جمع واژه «شیخ» در زبان عربی است. «شیخ» در اصل به معنای پیر، سالخورده و بزرگ است، و در گذر زمان در فرهنگ اسلامی و فارسی به بزرگان دینی، عارفان، عالمان و رهبران معنوی اطلاق شده است. بنابراین، این کلمه یعنی پیران و بزرگان یک قوم یا جماعت، به‌ویژه اهل علم و معرفت.
در متون عرفانی و تاریخی، این واژه بسیار دیده می‌شود. برای نمونه، از «مشائخ صوفیه» یاد می‌شود که به بزرگان و پیشوایان طریقت‌های عرفانی اشاره دارد. این تعبیر بیانگر جایگاه معنوی و ارشادی آن‌هاست، زیرا مشائخ نه تنها پیران جسمانی بلکه راهنمایان روحی و معنوی مریدان خود به شمار می‌رفتند.
در ادبیات فارسی، این واژه همواره همراه با احترام و تکریم به کار رفته است. شاعران و نویسندگان وقتی از «مشائخ» سخن می‌گفتند، غالباً مقصودشان بزرگان دین و دانش بود؛ کسانی که به سبب علم، تجربه و پارسایی، مرجعیت و منزلت اجتماعی داشتند. این کاربرد همچنان در زبان دینی و فرهنگی رایج است.
