ذغالدانی، که با نام ذغالدان نیز شناخته می‌شود، واژه‌ای فارسی است که به محفظه یا ظرفی اشاره دارد که برای نگهداری ذغال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله معمولاً در گذشته کاربرد فراوانی داشته، به‌ویژه در منازلی که از منقل یا سماور ذغالی استفاده می‌کردند. جنس ذغالدانی می‌تواند متفاوت باشد؛ از فلزات مقاوم در برابر حرارت گرفته تا سفال و سرامیک، که هر یک بسته به کاربرد و منطقه جغرافیایی، ویژگی‌های خاص خود را داشته‌اند. هدف اصلی از به‌کارگیری آن، علاوه بر نگهداری ذغال، جلوگیری از پراکندگی خاکستر و حفظ ایمنی بوده است.
در فرهنگ و ادبیات فارسی، فراتر از یک وسیله ساده، گاهی نمادی از گرما، خانه و محفل بوده است. در گذشته، در خانه‌های ایرانی، جمع شدن دور منقل و ذغالدانی برای گرم شدن و پخت‌وپز، جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره به شمار می‌رفت. این وسیله، شاهد بسیاری از گپ‌وگفت‌ها، قصه‌گویی‌ها و لحظات گرم خانوادگی بوده است. از این رو، واژه ذغالدانی نه تنها به یک شیء فیزیکی، بلکه به بخش مهمی از خاطرات و هویت فرهنگی ما اشاره دارد.
