کلمهی «اسفیجابی» به معنای «منسوب به اسفیجاب» است. در واقع این صفت برای اشاره به هر چیزی که به شهر تاریخی اسفیجاب مربوط باشد، به کار میرود. اسفیجاب شهری بزرگ و آباد در منطقه ماوراءالنهر و نزدیک ترکستان قدیم بوده که در منابع تاریخی از آن بهعنوان ولایتی وسیع با قریهها و باغهای بسیار یاد شده است.
اسفیجاب شهری مهم با موقعیت جغرافیایی مشخص (طول ۹۸ درجه و عرض ۳۹ درجه و ۵۰ دقیقه) و دارای منابع طبیعی فراوان بوده و سکنهی آن از خراج معاف بودند تا هزینههای دفاع و حفظ امنیت منطقه را تأمین کنند. این شهر و مناطق مجاور آن، مانند طراز و صبران، در گذشته ثغور و پایگاههای استراتژیک به شمار میآمدند و اهمیت اقتصادی و نظامی زیادی داشتند.
با گذر زمان و به دلیل حملات و تغییرات سیاسی، به ویژه خرابیهای ناشی از خوارزمشاهان و ورود تترها، اسفیجاب و اطراف آن ویران شد و از آبادانی پیشین خالی گشت. مردم آن دیندار و متین بودند و زندگی مذهبی و اجتماعی منظمی داشتند، اما تاریخ و حوادث روزگار باعث شد که آثار آن سرزمین تقریباً نابود شود. بنابراین «اسفیجابی» به هر چیزی که مربوط به این شهر و تاریخ آن است اطلاق میشود.