آرتاکزاستا نام پایتخت کهن ارمنستان در دوران فرمانروایی ایران بر این سرزمین است. این شهر که در سده‌های دوم و سوم پیش از میلاد بنا نهاده شد، به عنوان مرکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منطقه، نقش بسزایی در شکوفایی تمدن ارمنی داشته است. موقعیت استراتژیک این شهر در دشتی حاصل‌خیز، موجب رونق کشاورزی و توسعه بازرگانی در آن عصر گشت.
بنیان‌گذاری این شهر را به آرتاشس یکم، بنیان‌گذار سلسله آرتاشسی نسبت می‌دهند که با الهام از شهرهای بزرگ ایرانی و با معماری پیشرفته‌ای ساخته شد. ساختار شهری آرتاکزاستا شامل کاخ‌های مجلل، معابد باشکوه و استحکامات مستحکم بود که نشان‌دهنده قدرت و عظمت پادشاهی آن زمان بود. این شهر نمادی از پیوندهای عمیق فرهنگی و تاریخی بین ایران و ارمنستان به شمار می‌رود.
آرتاکزاستا نه‌تنها به عنوان مرکز حکومتی، بلکه به عنوان کانون دانش و هنر نیز شناخته می‌شد. باستان‌شناسان در کاوش‌های خود، آثار ارزشمندی از جمله کتیبه‌ها و ابزارهای باستانی را در این منطقه کشف کرده‌اند که گواهی بر تمدن درخشان آن است. امروزه مطالعه درباره این شهر تاریخی، درک بهتری از روابط دیرینه دو تمدن ایران و ارمنستان را برای پژوهشگران فراهم می‌سازد.
