نام ارتاک زرکسس تلفظ یونانی ارتخشثره یا به زبان پهلوی اردشیر است و ریشه آن در پارسی باستان به صورت اَرتَه خْشَثْرَه یا اَرتَه خْشَثَه آمده است که معنای آن بهترین شهریار یا شهریاری مقدس است. این نام ضمن اشاره به اقتدار و حکومت، حامل بار معنایی دینی و تقدس نیز بوده و به کسی اطلاق می‌شده که حکمرانی او بر پایه اصول الهی و مقدس استوار باشد. در متون ادبی و تاریخی ایران باستان، این نام بارها به عنوان نشان اقتدار و مشروعیت شاهان به کار رفته است.
در تاریخ ایران، نام اردشیر مربوط به چندین شاه هخامنشی و ساسانی است. از سلسله هخامنشی می‌توان به اردشیر اول (پسر خشایارشا اول)، اردشیر دوم (پسر داریوش دوم) و اردشیر سوم (پسر اردشیر دوم) اشاره کرد. این شاهان هر یک در دوره‌ای کوتاه و گاه پرآشوب بر تخت سلطنت نشستند و نقش‌های مهم سیاسی و نظامی در تاریخ ایران ایفا کردند. در شاهنامه نیز نام اردشیر به شخصیتی تاریخی و افسانه‌ای اشاره دارد، به ویژه پسر گشتاسب که در جنگ با ارجاسب تورانی همراه با برادرانش کشته شد.
از سوی دیگر، در سلسله ساسانی، اردشیر اول یا اردشیر بابکان به عنوان بنیانگذار این سلسله شناخته می‌شود که پس از تصرف فارس و دیگر نواحی، موفق شد سلسله‌ای جدید پایه‌گذاری کند و حکومت ساسانی را مستقر سازد. پس از او اردشیر دوم، برادر و جانشین شاپور ذوالاکتاف، و اردشیر سوم، پسر قباد دوم، به تخت نشستند. نام اردشیر همواره با مفهوم شهریاری مقدس و اقتدار مشروع همراه بوده و نشان‌دهنده نقش شاهان در حفظ نظم، عدالت و اقتدار سیاسی و دینی در ایران باستان است.
