خیزد

واژه خیز و شکل تصریفی آن خیزد در زبان فارسی به معنای برخاستن یا بلند شدن است.

خیز به معنای حرکت به سمت بالا یا برخاستن از یک وضعیت نشسته یا خوابیده است.

خیزد شکل فعلی این واژه است که به معنای او (یا آن) برخاست یا او (یا آن) بلند می‌شود است.

در ساده‌ترین حالت، خیزد به معنای بلند شدن از جایی است. مثلاً وقتی کسی از روی زمین یا صندلی بلند می‌شود.

در ادبیات و شعر، خیزد می‌تواند به معنای آغاز یک سفر یا تغییر در زندگی باشد.

به عنوان مثال، در شعرها ممکن است به معنای شروع یک حرکت اجتماعی یا سیاسی باشد.

مثال‌ در شعر: خیز و بر خیز، که وقت حرکت است. این جمله به معنای دعوت به عمل و آغاز یک تغییر است.

از طرفی دیگر در جمله‌ای که ناصر خسرو می‌گوید: خنده از بی‌خردی خیزد! واژه خیزد به معنای ناشی می‌شود یا پدید می‌آید است.

در اینجا، ناصر خسرو به این نکته اشاره دارد که خنده (که می‌تواند نشانه‌ای از بی‌خردی یا نادانی باشد) از وضعیت یا حالت بی‌خردی ناشی می‌شود.