«امتثال علمی اجمالی» به معنای انجام همه مصادیق ممکن و محتمل مربوط به یک تکلیف معلوم به صورت اجمالی است. این مفهوم در مقابل «امتثال علمی تفصیلی» قرار دارد که در آن مکلف به طور دقیق و تفصیلی علم به موضوع تکلیف دارد و تکلیف را مطابق آن انجام میدهد. در امتثال علمی اجمالی، فرد مکلف علم اجمالی به تکلیف دارد؛ یعنی میداند که یک وظیفه یا واجب وجود دارد، اما جزئیات آن را دقیقاً نمیداند. برای رعایت احتیاط و انجام تکلیف، مکلف تمام محتملات را انجام میدهد؛ مثلاً اگر نمیداند نماز ظهر یا جمعه واجب است، هر دو را بجا میآورد. این روش باعث میشود که فرد بدون علم تفصیلی به موضوع تکلیف، بتواند وظیفه دینی خود را به صورت کامل و مطمئن انجام دهد. در امور واجب، مکلف همه مصادیق محتمل را انجام میدهد و در امور حرام، همه مصادیق را ترک میکند تا از ترک یا ارتکاب اشتباه جلوگیری شود. با این کار، فرد علم اجمالی به «مکلفٌ به» واقعی پیدا میکند؛ یعنی مطمئن میشود که تکلیف را انجام داده است، حتی اگر به تفصیل نمیدانسته است چه کاری واجب بوده است.
امتثال علمی اجمالی
دانشنامه اسلامی
امتثال علمی اجمالی، مقابل امتثال علمی تفصیلی می باشد و در جایی است که مکلف، علم اجمالی به متعلق تکلیف دارد و به اجمال از راه انجام تمام محتملات تکلیف را امتثال نموده و احتیاط می کند (در واجبات همه را به جا می آورد و در محرمات همه را ترک می کند) مانند آن که مکلف علم اجمالی دارد که در روز جمعه، یا نماز ظهر واجب است و یا نماز جمعه، سپس از راه احتیاط (انجام نماز ظهر و جمعه ) علم اجمالی به انجام «مکلفٌ به» واقعی پیدا می کند.در این موارد، هر چند مکلف به طور مشخص و به تفصیل، علم به مکلف به و امتثال آن ندارد، اما علم اجمالی دارد که مکلف به را امتثال کرده است.
