تعقل در انار

[ویکی فقه] تعقل در انار (قرآن). قرآن کریم با یادآوری مراحل تبدیل شکوفه انار به میوه، و چینش دانه های آن، از انسان می خواهد تا در آن تفکر نماید.
زمان به ثمر نشستن درخت انار تا مرحله رسیدن میوه آن، شایان مطالعه و تفکر عمیق می باشد....والرمان مشتبها وغیر متشـبه انظروا الی ثمره اذا اثمر وینعه...(و اوست کسی که از آسمان آبی فرود آورد پس به وسیله آن از هر گونه گیاه برآوردیم و از آن (گیاه) جوانه سبزی خارج ساختیم که از آن دانه های متراکمی برمی آوریم و از شکوفه درخت خرما خوشه هایی است نزدیک به هم و (نیز) باغهایی از انگور و زیتون و انار همانند و غیر همانند خارج نمودیم به میوه آن چون ثمر دهد و به (طرز) رسیدنش بنگرید قطعا در اینها برای مردمی که ایمان می آورند نشانه هاست.) 
تعقل در مراحل به ثمر نشستن میوه انار
تفکر در سیر به بار نشستن میوه انار و تفاوت بین میوه های مختلف زمینه ساز خداشناسی و توحید الهی است. وهو الذی انزل من السمآء مآء فاخرجنا به... وجنت من اعناب والزیتون والرمان مشتبها وغیر متشـبه انظروا الی ثمره اذا اثمر وینعه ان فی ذلکم لایـت لقوم یؤمنون (و اوست کسی که از آسمان آبی فرود آورد پس به وسیله آن از هر گونه گیاه برآوردیم و از آن (گیاه) جوانه سبزی خارج ساختیم که از آن دانه های متراکمی برمی آوریم و از شکوفه درخت خرما خوشه هایی است نزدیک به هم و (نیز) باغهایی از انگور و زیتون و انار همانند و غیر همانند خارج نمودیم به میوه آن چون ثمر دهد و به (طرز) رسیدنش بنگرید قطعا در اینها برای مردمی که ایمان می آورند نشانه هاست.) 
تفسیر مرتبظ
سماء به معنای سمت بالا است. بنابراین هر چیزی در فوق انسان قرار گرفته باشد و بر سر آدمی سایه افکنده باشد سماء نامیده می شود، و مراد از اینکه فرمود:«فاخرجنا به نبات کل شی ء » بطوری که دیگران نیز گفته اند این است که ما به وسیله آبی که از آسمان می فرستیم گیاهان را می رویانیم، و آن قوه نموی که در روئیدنی ها است به ظهور درآورده گیاهان و درختان و آدمیان و سایر انواع حیوانات را نمو می دهیم.خضر به معنای اخضر (سبز) و گویا مخفف خاضر است، و (تراکب حب) انعقاد بعضی بر بالای بعضی دیگر است،نظیر خوشه گندم که در آن دانه ها روی هم قرار دارد، و طلع به معنای اولین مرحله ظهور خرما بر شاخه های نخل است، و قنوان جمع قنو و به معنای عذق به کسر عین است که خوشه خرما را گویند، و دانیة به معنای نزدیک و مشتبه و غیر متشابه به معنای هم شکل و مخالف در شکل نوعی است، و ینع میوه، رسیدن و پخته شدن آن را گویند.خدای تعالی در این آیه شریفه چند فقره از چیزهایی را که به دست قدرت خود آفریده خاطرنشان ساخته تا آنانکه دارای عقل و بصیرتند در خلقت آنها نظر کرده و بدین وسیله به توحید خدای تعالی راه یابند: بعضی از آن مذکورات اموری هستند مربوط به زمین، مانند شکافتن دانه های گیاهان و هسته های درختان و امثال آن، بعضی دیگر اموری هستند مربوط به آسمان، مانند پدید آوردن شب و صبح و به وجود آوردن آفتاب و ماه و ستارگان، بعضی دیگر مربوط به خود آدمی و اینکه تمامی افراد بشر از یک فرد منشعب شده، که بعضی از آنان مستقر و بعضی دیگر مستودعند، و بعضی دیگر اموری هستند مربوط به همه آن مذکورات، و آن فرستادن باران از آسمان و فراهم ساختن غذا برای نباتات، میوه ها، حیوانات و آدمیان و رویاندن اشیایی که قوه روئیدن دارند مانند گیاه و حیوان و انسان است.