کلمه علیا در توقیفیت اسماء

[ویکی نور] «کلمه علیا در توقیفیت اسماء»، اثر استاد حسن زاده آملی، به زبان فارسی و در موضوع توقیفی بودن اسمای خدای تعالی است.
کتاب، دارای یک قدمه و هشت باب است.
مسئله توقیفیت اسماء، مسئله ای است که هم در تفسیر و کلام از آن بحث می شود و هم در حکمت و عرفان، ولی بین بحث کلامی و تفسیری و بحث حکمی و عرفانی آن، از جهاتی فرق است، زیرا اولا: مراد از اسما در کلام و تفسیر، اسماء الله ملفوظی یا مکتوبی است، ولی در حکمت و عرفان، مراد از آنها، اسماء الله تکوینی است و ثانیا: مراد از توقیفیت در کلام و تفسیر، توقف داشتن تسمیه حق تعالی به اسمی از اسمای کمالی، بر اذن شارع است، ولی در عرفان و حکمت، مراد از آن، اختصاص داشتن هر اسمی از اسماء الله تکوینی، به موطن خاص خود است و ثالثا: بحث یاد شده در تفسیر و کلام، بیشتر جنبه فقهی دارد تا اعتقادی، بر خلاف بحث حکمی و عرفانی آن، که فقط جنبه نظری و معرفتی دارد، نه چیز دیگر.
باری حضرت استاد حسن زاده آملی، در رساله«کلمه علیا در توقیفیت اسماء» که اولین اثر مستقل در موضوع یاد شده است، کلیه مطالب فوق الذکر را با نظم و ترتیب خاصی، طی هشت باب بررسی کرده و بدین طریق، مجموعه ای نفیس را در باره مباحث مربوط به توقیفیت اسما، از جنبه های مختلف، خصوصا عرفانی و کلامی، به اهل فضل و دانش اهدا نموده است.
حضرت استاد، خود، در مقدمه رساله مذکور، چنین آورده است:
[ویکی فقه] کلمه علیا در توقیفیت اسماء (کتاب). «کلمه علیا در توقیفیت اسماء»، اثر استاد حسن زاده آملی، به زبان فارسی و در موضوع توقیفی بودن اسمای خدای تعالی است.
کتاب، دارای یک قدمه و هشت باب است.
گزارش محتوا
مسئله توقیفیت اسماء، مسئله ای است که هم در تفسیر و کلام از آن بحث می شود و هم در حکمت و عرفان، ولی بین بحث کلامی و تفسیری و بحث حکمی و عرفانی آن، از جهاتی فرق است، زیرا اولا: مراد از اسما در کلام و تفسیر، اسماء الله ملفوظی یا مکتوبی است، ولی در حکمت و عرفان، مراد از آنها، اسماء الله تکوینی است و ثانیا: مراد از توقیفیت در کلام و تفسیر، توقف داشتن تسمیه حق تعالی به اسمی از اسمای کمالی، بر اذن شارع است، ولی در عرفان و حکمت، مراد از آن، اختصاص داشتن هر اسمی از اسماء الله تکوینی، به موطن خاص خود است و ثالثا: بحث یاد شده در تفسیر و کلام، بیشتر جنبه فقهی دارد تا اعتقادی، بر خلاف بحث حکمی و عرفانی آن، که فقط جنبه نظری و معرفتی دارد، نه چیز دیگر. باری حضرت استاد حسن زاده آملی، در رساله «کلمه علیا در توقیفیت اسماء» که اولین اثر مستقل در موضوع یاد شده است، کلیه مطالب فوق الذکر را با نظم و ترتیب خاصی، طی هشت باب بررسی کرده و بدین طریق، مجموعه ای نفیس را در باره مباحث مربوط به توقیفیت اسما، از جنبه های مختلف، خصوصا عرفانی و کلامی، به اهل فضل و دانش اهدا نموده است.
← مقدمه
این رساله، در سال ۱۳۷۱، توسط انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، به طبع رسیده است.

💡 1- معارفى كه مربوط است به اسماء خداى سبحان و صفات او، از حيات، و علم، وقدرت، و سمع، و بصر، و يكتائى، و امثال آن، و اما ذات خداى عز وجل، بزودى خواهى ديد كه قرآن كريم آن ذات مقدس را غنى از بيان مى داند.

💡 حركت حبى كه به معنى ايجاد تدريجى است در آن احتياج مطرح نيست و به تعبيرى حركتحبى اشتياقى است كه ظهور كمالات ذات واجب و انوار اسماء و صفاتش از اين حركت است.

💡 و اما آنكه بين مظاهر اسماء نه اسماء حكم مى كند او نبى است كه نبوت او بعد از ظهور بهنيابت از نبى حقيقى حاصل مى شود. پس نبى صلى اللّه عليه و آله مظهرى است كه بهسوى خلق مبعوث شد تا هادى و مرشد آنها به سوى كمالاتشان باشد كه اين كمالاتبمقدار خاص در حضرت علميه باقتضاء استعدادات اعيان ثابته آنها است.

💡 (( قيل لابى عبدالله عليه السلام: انن نسمى باسمائكم و اسماء ابائكم فينفعنا ذلك ؟فقال اى و الله.)) (254)

💡 رسول خدا (ص )از خداى تعالى حكايت كرد كه فرمود: من الله هستم و من رحمانم، رحمرا خلق كردم و براى رحم، اسمى از اسماء خويش را مشتق كردم. هر كس كه صله رحمنمايد، من نيز با او بپيوندم و هر كس قطع رحم كند، من نيز از او ببرم.

💡 و لذا در قرآن (لب ) به همين معنا استعمال شده، و گويا كلمهعقل به آن معنائى كه امروز معروف شده يكى از اسماء مستحدثه است، كه از راه غلبهاستعمال اين معنا رابه خود گرفته، و بهمين جهت كلمهعقل هيچ در قرآن نيامده، و تنها افعال مشتق شده از آن در قرآناستعمال شده است، مانند (يعقلون ).