مدرسه بلخیه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بلخیّه، مدرسه، از مدارس حنفی دمشق در نیمه اول قرن ششم.
این مدرسه، که در کنار جامع دمشق قرار داشته، در قدیم به «خربة الکنیسه» یا «دار ابی الدَّرداء» معروف بوده است.
سازنده و انگیزه ساخت
به نوشته نعیمی دمشقی (متوفی ۹۷۸)، این مدرسه را امیر ککز دقاقی، پس از ۵۲۵، برای تدریس شیخ برهان الدین ابوالحسن علی بن حسن بلخی معروف به برهان بلخی • (متوفی ۵۴۸)، از فقهای حنفیه شام، دایر کرد و ظاهراً ازینرو نیز بلخیّه نام گرفت.
← ابن عساکر و مدرسه بلخیه
پس از ابوالحسن بلخی، پسرش شمس الدین و چندتن دیگر از بزرگان حنفی، از جمله قاضی عزیزالدین ابوعبداللّه محمد علوی سنجاری، در بلخیّه تدریس می کردند.
پس از سنجاری، فرزندش کمال الدین ابوالفضائل عبداللطیف تا استیلای مغولان بر دمشق (۶۵۸) عهده دار تدریس در بلخیه بود.
پس از فروخفتن فتنه مغول، باردیگر حلقه درس و بحث در بلخیّه دایر شد.
از میان مدرّسان مشهور این دوره می توان از رشیدالدین اسماعیل حنفی دمشقی، معروف به ابن المعلّم، نام برد که تا ۶۷۴ در بلخیّه به تدریس اشتغال داشته است.

جمله سازی با مدرسه بلخیه

گر مغبچهٔ میکده‌ای شوخِ ختا شو ور معتکفِ مدرسه‌ای شیخِ ریا باش
مخفی است سر کار ازان شد دلیل جهل بر اهل بحث و مدرسه دعوی علمشان
از خانقه و صومعه و مدرسه رَستیم ز اوراد رهیدیم و ز اوقات گذشتیم
زاهل مدرسه ای دل، امید حال مدار که اهلِ قال، ز سر تا به پای، گفتار اند
حدیث عشق ز جامی شنو که شام و سحر به کنج مدرسه تحقیق این سبق کرده
سحرش بر در میخانه به جامی دادم آنچه در مدرسه از وسوسه‌ام حاصل شد
به راه میکده پنهان چه می‌روی فیّاض فقیه مدرسه داند که ما ازین بابیم
از مدرسه کودکان چو برگردند بنشسته و درسشان کند از بر