این کتاب از آثار ارزشمندِ عربیِ ابوحامد محمد بن احمد غزالی طوسی، معروف به امام محمد غزالی (متوفای ۵۰۵ قمری)، در حوزۀ علم منطق است که به‌همت رفیق العجم تحقیق و همراه با حواشی منتشر شده است. این اثر مشتمل بر یک مقدمۀ مفصل از محقق، مقدمۀ مؤلف و متن اصلی کتاب است که در قالب فنون، اقسام و فصول تدوین یافته است. محقق در مقدمۀ خود، پنج بخش اصلی را پوشش داده است: ابتدا محیط فرهنگی، فکری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عصر غزالی را در سه بخش جداگانه بررسی کرده، سپس به زندگی و شخصیت نویسنده پرداخته و در نهایت، کتاب و موضوعات آن را به تفصیل تحلیل نموده است. همچنین در این مقدمه، ترتیب زمانی آثار غزالی ذکر شده و «محک النظر» پس از «مقاصد الفلاسفة» و «معیار العلم» به عنوان سومین اثر منطقیِ او معرفی شده است.
«معیار العلم» به عنوان مهم‌ترین و مبسوط‌ترین اثر منطقی غزالی، کتابی آموزشی، جامع و روان و سرشار از نوآوری‌ها و ابتکارات است. غزالی در این کتاب کوشیده است علاوه بر مثال‌های متداول منطقی، مسائل فقهی را نیز به عنوان شاهد مثال مطرح کند که همین امر به اثر او امتیازی ویژه در میان دیگر کتب منطقی بخشیده است. تألیف این کتاب به تصریح خود غزالی، پس از تهافت الفلاسفة و پیش از میزان العمل انجام شده و هم‌زمان، او «محک النظر» را به عنوان متنی مختصرتر در منطق نگاشته است. غزالی در میزان العمل بارها به معیار العلم اشاره می‌کند و در محک النظر نیز که پیش از معیار العلم به پایان رسیده، مکرراً به کتاب در دست تألیف خود ارجاع داده است. در پایان محک النظر خطاب به خواننده می‌گوید: تفصیل این مطالب را در معیار العلم آورده‌ام، اما نسخۀ آن را هنوز در اختیار کسی نگذاشته‌ام؛ زیرا نیاز به اصلاح و تهذيب دارد».